“Bá chủ hòa hiếu” sớm hay muộn cũng phải lui bước

Chuyên gia Anton Tsvetov - Ảnh: AFP

ASEAN đã làm việc khá suôn sẻ. Đã ra được một tuyên bố của hội nghị cấp cao, một tuyên bố riêng, không “che giấu” lời kêu gọi thế giới trong một văn bản tổng kết dài. Nếu tính rằng một số nước ASEAN không tham gia vào cuộc tranh cãi, có vẻ như coi trọng quan hệ với Trung Quốc hơn là đoàn kết với các đối tác trong khối, thì có thể xem đây là một thành công... Vậy những tổng kết quốc tế đầu tiên sẽ là gì?

1) Các nước ASEAN đã thể hiện khả năng thương lượng được với nhau. Dĩ nhiên còn xa mới đi tới sự thống nhất, nhưng đây là những bước đầu tiên. Ít ra là ở chỗ các tổ chức trong nước được phát triển, các mối quan hệ liên nhóm được củng cố, và xuất hiện hi vọng về một sự độc lập kinh tế nào đó. Dù sao có được những đối tác làm ăn ở cấp độ đất nước gần gũi vẫn an toàn hơn (làm ăn) với một Trung Quốc to lớn.

2) Việt Nam đã làm tất cả để công luận chú ý tới tình hình nguy hiểm. Hà Nội hiểu chỉ bằng cách quốc tế hóa tối đa cuộc tranh cãi lãnh thổ mới có thể ngăn chặn Trung Quốc. Dĩ nhiên đó là cách duy nhất bảo đảm an toàn cho mình trong điều kiện thực lực không cân xứng. Hà Nội gắng cho quốc tế hiểu rằng vấn đề không chỉ ở vùng biển thuộc Việt Nam hay Trung Quốc. Bởi các tàu Trung Quốc đã khoanh giàn khoan thành một khu vực khiến các tàu nước ngoài không thể vào được quỹ đạo này, nơi lẽ ra được quyền tự do hàng hải. Thành công của Hà Nội phụ thuộc vào khả năng đưa được tới mọi người ý niệm: hôm nay là chúng tôi - ngày mai sẽ là các bạn.

3) Ban lãnh đạo Trung Quốc đang trong một tình hình không đơn giản. Từ một phía, cần giữ hình ảnh một đất nước có khả năng gây ảnh hưởng lên láng giềng và bảo vệ lợi ích của mình. Từ phía khác - khó mà hình dung có ai đó trên thế giới ủng hộ những hành động như thế, và có nghĩa “bá chủ hòa hiếu” đến lúc nào đó sớm hay muộn cũng phải lui bước. Và khi đó điều ấy sẽ tác động lên uy tín của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Các nước khác tham gia cuộc tranh cãi lãnh thổ hoàn toàn có thể tận dụng điều đó. Thí dụ, đề nghị một phương án giải quyết “êm thắm”: đổi yên tĩnh lấy hòa bình. Nếu ai đó có cơ hội giải quyết cuộc tranh cãi bằng cách này thì chỉ có thể là Việt Nam.

4) Nga tiếp tục im lặng. Khó có thể nói đúng hay sai. Nhưng có vẻ Nga đang chơi có lợi cho hộ Trung Quốc, bởi Trung Quốc đang muốn đừng ai nói về việc này (hạ đặt giàn khoan trái phép), giống như không hề có việc này xảy ra vậy.

Còn sớm để đưa ra kết luận cuối cùng... Nhưng tạo ra những tiền lệ trong quan hệ quốc tế là một công cụ hết sức quan trọng. Vì vậy rất cần để dõi xem cuối cùng chúng ta sẽ nhận được một tiền lệ nào.

DUY VĂN