Điểm chưa trúng nạn lãng phí

Ngày 6-6, Quốc hội (QH) thảo luận ở tổ về dự án Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi) (THTK - CLP) và Luật Đấu thầu (sửa đổi - gọi chung là dự luật). Hầu hết ý kiến các đại biểu (ĐB) QH cho rằng cả 2 dự luật này như luật “khung”, tính khả thi thấp, khó chống được lãng phí, tiêu cực.

“Đi hàng hai”!

Khẳng định sự cần thiết phải sửa Luật THTK - CLP nhưng ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP HCM) cho rằng ban soạn thảo dự luật này đã “đi hàng hai”. “Ban soạn thảo không dám nhìn thẳng vào sự thật về quốc nạn lãng phí dẫn đến luật sửa đổi không khả thi là thiếu nghiêm túc với QH, với nhân dân” - ĐB Quyết Tâm nhận định.

ĐB Quyết Tâm dẫn chứng Điều 35 của dự luật về lễ động thổ, khởi công, khánh thành…: “Các sự kiện lãng phí từ khâu mời ĐB đến tặng quà. Vậy tiền ở đâu ra, đó là tiền thuế của dân. Vậy mà dự luật giao Chính phủ quy định giống như luật “khung” thì rất tiếc công làm luật, mất thời gian của QH” - ĐB Quyết Tâm nói.

Cùng đánh giá này, ĐB Phạm Quang Nghị, Bí thư Thành ủy Hà Nội, cho rằng chỉ cần tiết kiệm những việc nhỏ như tặng quà trong các hội nghị, bắn pháo hoa trong các sự kiện cũng tiết kiệm rất nhiều cho xã hội; chưa nói đến việc lớn hơn từ xăng, xe công...

Còn ĐB Trịnh Ngọc Thạch (Hà Nội) cho biết 20 tỉ đồng lãng phí mỗi năm là một con số không hề nhỏ mà  nguyên nhân chính là do pháp luật tạo nhiều cơ hội để các cơ quan lãng phí nhưng dự luật THTK - CLP lại chưa điểm trúng quốc nạn này.

Làm 1 đồng, phá 10 đồng

Tiếp tục mổ xẻ lãng phí, theo ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm, dự luật không làm rõ vấn đề gây nhiều bức xúc trong xã hội là khâu giải phóng mặt bằng (GPMB). “Có dự án 10 năm vẫn chưa xong GPMB, gây tổn hại đến người dân nhưng chế tài cho việc này không thấy trong dự luật. Lãng phí nguồn lực đất đai thời gian gây bức xúc người dân cũng không thể tính toán hết” - ĐB Tâm nói.

Hâm nóng phiên thảo luận, ĐB Đỗ Văn Đương (TP HCM) nói: “Hàng ngàn hécta đất thu hồi của  dân rồi để hoang hóa. Rồi chợ, thủy lợi, đê kè, cảng để cỏ mọc hoặc vừa xây xong đã hư. Làm 1 đồng phá 10 đồng, thậm chí chưa làm được gì thì kinh khủng quá! Do vậy, sửa luật là tối cần thiết vì luật này liên quan đến chống tham nhũng” - ĐB Đương nhìn nhận.

ĐB Võ Thị Dung (TP HCM) cho rằng so với luật hiện hành thì dự luật chưa khắc phục được nạn lãng phí. “Việc sử dụng vung vãi nguồn lực của đất nước ở các doanh nghiệp nhà nước như Vinashin, Vinalines là điển hình về lãng phí. Tôi thực sự chưa yên tâm về giải pháp” - ĐB Dung nói.

Một bất cập khác ảnh hưởng đến hầu hết người dân, theo ĐB Phạm Khánh Phong Lan (TP HCM), là việc thiếu quy định về đấu thầu thuốc trong dự luật Đấu thầu. “Ngành y tế kỳ vọng dự luật sẽ quy định rõ về đấu thầu thuốc vốn còn rất mơ hồ dẫn đến chậm trễ, thủ tục nhiêu khê và có thể chất lượng thuốc có vấn đề. Tuy nhiên, đọc dự luật, chẳng thấy gì mới” - ĐB Lan thất vọng.

Dự luật Đấu thầu quy định từ 500 tỉ đồng trở lên phải đấu thầu.  ĐB Chu Sơn Hà (Hà Nội) cảnh báo: “Người ta sẵn sàng chia nhỏ dự án hoặc lập dự án chỉ 499 tỉ thôi để được chỉ định thầu. Nên soạn các điều luật để hạn chế lách luật trong đấu thầu từ mức khống chế đến đấu thầu kiểu quân xanh quân đỏ” - ĐB Hà góp ý.

Quy trách nhiệm người đứng đầu

Theo ĐB Võ Thị Dung, giải pháp dự luật đưa ra thiếu chế tài; chỉ như phong trào, hô hào, vận động thì khó có hiệu quả. Dẫn Điều 7 dự luật về giám sát, ĐB Dung cho rằng vừa trùng lắp và khó thực hiện bởi nói là đề cao quyền hạn giám sát của xã hội nhưng thực tế thì không khả thi.

ĐB Trần Thanh Hải (TP HCM) lập luận: “Chống lãng phí phải trên cơ sở THTK được duy trì thường xuyên”. Theo ĐB Hải, dự luật cho rằng THTK - CLP trên cơ sở cải cách hành chính là chưa hoàn toàn đúng mà phải dựa trên kết quả cuối cùng. “Muốn THTK - CLP thì phải quy rõ trách nhiệm người đứng đầu bằng hiệu quả trong sử dụng tài chính, tài sản nhà nước” - ĐB Hải nói.  

ĐB Bùi Thị An (Hà Nội) đề nghị quy định về chịu trách nhiệm và trách nhiệm đến cùng của người đứng đầu trong việc phê duyệt thầu.