Học giả Singapore: Lựa chọn tốt nhất cho Việt Nam là kiện Trung Quốc

Tiến sĩ Ian Storey.

Tờ DW của Đức ngày 23/6 đăng bài phỏng vấn Tiến sỹ Ian Storey, một chuyên gia về Biển Đông từ Singapore nhận định, giàn khoan 981 (hạ đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam - PV) chỉ là bước đầu tiên, Bắc Kinh có thể sẽ còn kéo nhiều giàn khoan xuống Biển Đông trong tương lai để khẳng định cái gọi là "chủ quyền lịch sử" (vô lý) của họ.

Tiến sĩ Ian Storey cho rằng, thông điệp Trung Quốc đưa ra cho các nước láng giềng trong vụ giàn khoan là họ sẽ tiếp tục khẳng định "chủ quyền lịch sử" ở vùng biển dồi dào dầu mỏ, khí đốt và cá trong đường lưỡi bò, một đường ranh giới mà phần lớn các chuyên gia pháp lý quốc tế xem là không phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).

Học giả Singapore nhấn mạnh, ở Biển Đông có tranh chấp lãnh thổ đối với các đảo, rặng san hô (hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - PV), nhưng trong vụ giàn khoan thì cần thấy rõ đây là một nỗ lực của Trung Quốc hòng khẳng định quyền tài phán (bất hợp pháp) của họ trong lĩnh vực hàng hải.

Các bên yêu sách chủ quyền khác ở Biển Đông có rất ít lựa chọn, họ chắc chắn không muốn rơi vào cuộc đối đầu vũ lực với Bắc Kinh bởi quân đội Trung Quốc đã trải qua một quá trình hiện đại hóa nhanh chóng trong hơn 2 thập kỷ qua và Trung Quốc sẽ nhanh chóng chiếm ưu thế.

Ngoại giao cũng là một kênh các bên hướng tới, như Việt Nam đã nỗ lực giải quyết vấn đề thông qua đối thoại để yêu cầu Bắc Kinh rút giàn khoan, nhưng Trung Quốc đã bỏ qua điều này.

"Tôi nghĩ rằng lựa chọn tốt nhất cho Hà Nội là đưa vụ giàn khoan 981 ra Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS) ở The Hague. Tuy nhiên ngay cả khi ITLOS ra phán quyết có lợi cho Việt Nam, tôi nghĩ rằng Trung Quốc sẽ bỏ qua phán quyết bất chấp những tổn hại cho danh tiếng của họ", Tiến sĩ Ian Storey phân tích.

Điều gì cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Hoa Kỳ có thể làm để giảm căng thẳng? Lựa chọn rất hạn chế, Mỹ sẽ khó có khả năng chấp nhận tham gia một cuộc xung đột với Trung Quốc trên Biển Đông trong vụ giàn khoan. Tuy nhiên cộng đồng quốc tế cần tiếp tục nâng cao mối quan ngại của mình về các hành động đơn phương, khiêu khích của Trung Quốc, bởi đó là một nguy cơ phá hoại hòa bình và ổn định trong khu vực.

Cộng đồng quốc tế cũng cần tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải, và Trung Quốc cần đưa ra tuyên bố phù hợp với UNCLOS. Cuộc khủng hoảng giàn khoan 981 sẽ chỉ khép lại khi Trung Quốc rút giàn khoan mà họ nói sẽ diễn ra vào ngày 15/8. Nhưng một cuộc khủng hoảng mới sẽ xuất hiện nếu các giàn khoan khác được Trung Quốc kéo ra các khu vực khác, có thể là vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.