Khiếp hãi gia vị độc hại

Gia vị giá bèo, hầu hết có xuất xứ từ Trung Quốc, đang gây kinh hãi trong ngành ẩm thực Việt.

Một muỗng gia vị thay... 5 kg xương

Tại chợ Bình Tây (Q.6, TP.HCM), nhiều người bán tỏ ra dè dặt khi được hỏi gia vị giá rẻ. Hầu như sạp hàng nào cũng chỉ bày và giới thiệu gia vị có thương hiệu Việt Hương, Nam Ấn. Tuy nhiên, sau hơn 3 giờ đồng hồ “quần” quanh khu vực bán gia vị sỉ trong vai người mở quán nhậu lớn, người viết bài được nhiều sạp hàng trong và bên hông khu chợ Bình Tây giới thiệu hàng loạt gia vị có nhiều chức năng thay đổi món ăn với mức giá rẻ khó tin.

Hầu hết từ Trung Quốc Gia vị nấu cà ri, bò kho nhìn bằng mắt thường chỉ thấy một hỗn hợp gồm bột màu đỏ, vàng, thêm nhúm lá khô không rõ lá gì, bỏ trong bịch ni lông, cột dây thun, bán với giá 20.000 đồng/10 gói lớn. Theo ông Phú, người phụ bán hàng tại sạp tên Nga trên đường Lê Tấn Kế thì “những người bán quán toàn mua loại này”. Hỏi gặng xuất xứ, ông Phú nói thẳng: “Gia vị giá rẻ bằng 1/3 giá hàng chính hãng thì chỉ có “anh” Trung Quốc mới làm nổi thôi”.

Sau một hồi “cam kết” chỉ bán gói nêm lẩu hiệu Lobo được sản xuất tại Thái do Công ty Interserco nhập khẩu và phân phối, giá 84.000 đồng/10 gói lẩu Thái chua, 94.000 đồng/10 gói lẩu Thái cay, cô gái tên Châu (sạp số 72 Tr.Hưng trong chợ Bình Tây) vào trong lấy ra hai gói cùng thương hiệu Lobo, bao bì mẫu mã y chang nhưng giá 30.000 đồng/10 gói. Châu cho biết nếu mua số lượng lớn, giá sẽ thấp hơn. Tuy nhiên, mức giá mà sạp Tr.Hưng bán chưa phải là rẻ nhất. Tại sạp gia vị Ch.Phương trên đường Lê Tấn Kế bên hông chợ Bình Tây, người bán cho biết bịch 10 gói lẩu Thái vị chua, vị cay bán từ 20.000 đồng, 25.000 đồng, 30.000 đồng, 35.000 đồng, 60.000 đồng... “Giá nào cũng có, quan trọng là chị muốn mua giá nào?”, người này nói.

Ngoài gia vị nấu lẩu Thái, Châu cũng giới thiệu hàng loạt gia vị nấu phở, bún bò, bò kho với giá 42.000 đồng/20 gói hiệu Nam Ấn và “giá bán theo thùng sẽ thấp hơn nữa”. Tuy nhiên, trên đường Lê Tấn Kế, ông Phú, người phụ bán hàng tại sạp tên Nga, cho biết có những gia vị siêu ngọt, có thể thay xương ống, dùng phổ biến trong nấu phở, bún bò, bún riêu dành cho những người bán hàng nấu nồi lớn. Ông Phú đưa ra gói trăng trắng có tên Tang Jing, trên bao bì toàn ghi chữ Trung Quốc, giới thiệu là hàng Thái, bán giá 250.000 đồng/kg. “Tui có bán lẻ, mua 2 lạng về dùng thử, được lần sau ghé mua”, ông Phú nói và cho biết “mối ruột” của ông từ thành phố đến khắp các tỉnh miền Tây đều mua để nấu lẩu, phở, hủ tíu, súp...

Theo tìm hiểu của PV, sản phẩm Tang Jing thật ra là loại đường hóa học, có vị ngọt gấp 20 lần so với đường cát thật. Ngoài viên siêu ngọt này, tại khu vực chợ Kim Biên, người bán hàng ở quầy H.Trang trên đường Phan Văn Khỏe đưa gói bột trắng thoạt trông như bột mì, gọi là IG, bán giá 40.000 đồng/100 gr. “Một muỗng này ngọt bằng 4 - 5 kg xương heo. Mua một lạng này, chị dùng được chục nồi phở”, người bán tính toán.

Bà Nguyễn Thị Hoa, bán phở bình dân trong con hẻm 40 trên đường Trần Quang Diệu (Q.3, TP.HCM), tính toán: nồi nước lèo phở của bà cần 3 kg xương ống bò, giá khoảng 90.000 đồng hoặc 4 - 5 kg xương ống heo giá 75.000 đồng mới có vị ngọt tương ứng. “Mua mấy loại bột siêu ngọt của Trung Quốc đang bán này chỉ cần tốn 4.000 - 5.000 đồng đã có nồi phở ngọt lừ rồi. Nhưng mần ăn vậy thất đức quá nên người ta chào hoài mà tôi từ chối”, bà Hoa nói.

Hàng gia vị giả kém chất lượng từ Trung Quốc tràn ngập thị trường - Ảnh: Diệp Đức Minh

Nguy cơ ung thư

Theo Sở Y tế TP.HCM, việc kinh doanh và phân phối gia vị không rõ nguồn gốc đều bị nghiêm cấm. Đặc biệt, gia vị nấu lẩu, bún, phở hay gia vị tẩm ướp thường chỉ là những hỗn hợp tạo độ ngọt, đa phần là bột ngọt và nhiều hóa chất khác. Với những mặt hàng giá quá rẻ, không nhãn mác, không loại trừ khả năng nhà sản xuất dùng hóa chất công nghiệp có nhiều tạp chất, kim loại nặng như chì, sử dụng trong thời gian dài, sẽ dẫn đến ung thư.

Bác sĩ Trần Thị Minh Nguyệt, chuyên gia dinh dưỡng, Phó chủ tịch HĐQT Nutifood, phân tích: “Thực tế, gia vị có một quy chuẩn quốc tế mà các doanh nghiệp uy tín dựa vào để sản xuất với liều lượng cho phép, đặc biệt trong thực phẩm. Thông thường các thành phần được kiểm định và ghi rõ trên nhãn mác. Với hàng không có xuất xứ, không có thông tin sản phẩm trên bao bì không nên sử dụng dưới bất cứ hình thức nào trong chế biến thức ăn. Đặc biệt, nhiều hóa chất giá rẻ, chỉ được sử dụng trong công nghiệp, nếu nhà sản xuất tham lợi bất chấp vẫn dùng để sản xuất, người tiêu dùng sử dụng lâu ngày sẽ gây phá hủy tế bào, làm biến đổi gien, hình thành nên những tế bào lạ, sinh sôi nảy nở rất nhanh tạo thành khối u. Đây là tiền đề dẫn đến bệnh ung thư”.

TS Nguyễn Đức Thái, chuyên gia sinh học của Mỹ, người có nhiều nghiên cứu về chẩn đoán và điều trị ung thư, kể ngày mới về VN, ông rất thích ngồi với bạn bè, sinh viên để thử món ăn bán vỉa hè. “Nó thú vị bởi sự phong phú đa dạng của một xã hội mà ở Mỹ và các nước phát triển không có được. Thế nhưng, chỉ thời gian ngắn, qua tìm hiểu, tôi thấy nhiều thức ăn rẻ bán ngoài vỉa hè bẩn nguy hại đến sức khỏe khủng khiếp. Thế là chúng tôi dù muốn cũng không dám liều với sức khỏe của mình”, TS Thái nói và cho biết với những người có sức khỏe yếu, nạp thường xuyên các phụ gia có chứa chì, phẩm màu công nghiệp... khả năng tích tụ chất độc hại nhanh hơn, khiến lục phủ ngũ tạng bị tổn thương nhanh và nguy cơ phát bệnh cũng nhanh hơn. “Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới vào tháng 4.2014, VN đứng trong nhóm 2 các nước có tỷ lệ chết do bệnh ung thư. Mỗi năm, VN đang có 70.000 người chết vì ung thư, thêm 200.000 người mắc mới. Điều đáng lo ngại nhất là tốc độ gia tăng bệnh ung thư tại VN rất nhanh, đến hồi đáng báo động. Trong đó, nguyên nhân chính đến từ thực phẩm và môi trường sống”, TS Thái thông tin.

Theo TS Thái, muốn ngăn chặn tình trạng kinh doanh, sử dụng nguyên liệu trong chế biến thực phẩm phải quản lý chặt chẽ hàng hóa đầu vào, thanh kiểm tra thị trường thường xuyên để phát hiện những chất độc hại mới, hạn chế việc để phổ biến ra thị trường rồi sẽ rất khó kiểm soát. Bên cạnh đó, phải tuyên truyền mạnh tính độc hại của sản phẩm đến người tiêu dùng. “Chính phủ cần có chiến dịnh tầm quốc gia trong phòng chống gia vị bẩn, thực phẩm bẩn thường xuyên và quyết liệt hơn nữa”, TS Thái kiến nghị.

Với hàng không có xuất xứ, không có thông tin sản phẩm trên bao bì không nên sử dụng dưới bất cứ hình thức nào trong chế biến thức ăn. Đặc biệt, nhiều hóa chất giá rẻ, chỉ được sử dụng trong công nghiệp, nếu nhà sản xuất tham lợi bất chấp vẫn dùng để sản xuất, người tiêu dùng sử dụng lâu ngày sẽ gây phá hủy tế bào, làm biến đổi gien, hình thành nên những tế bào lạ, sinh sôi nảy nở rất nhanh tạo thành khối u. Đây là tiền đề dẫn đến bệnh ung thư Bác sĩ Trần Thị Minh Nguyệt, chuyên gia dinh dưỡng, Phó chủ tịch HĐQT Nutifood