Nghi phạm Ngô Minh Mạnh Em (22 tuổi) trong vụ hiếp dâm, cướp tài sản của phụ nữ 53 tuổi tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - Ảnh: Nguyễn Long
Trong cuộc sống ngày nay, có nhiều thay đổi về chuẩn mực hành vi và giá trị. Nhiều vụ cưỡng hiếp xảy ra với cả trẻ em và người cao tuổi gây bất bình trong dư luận, đồng thời cho thấy sự thiếu kiểm soát bản thân của một số cá nhân.
Hướng tới người cao tuổi vì khả năng tự vệ thấp
PGS.TS Huỳnh Văn Sơn (Phó chủ tịch Hội Tâm lý học Xã hội Việt Nam) cho rằng những hành vi lệch lạc tình dục này có thể do sự khủng hoảng về tâm lý, căng thẳng thần kinh hoặc bị các chất kích thích chi phối, khống chế dẫn tới trạng thái tâm lý không bình thường.
Ngoài ra, vấn đề sức khỏe, tuổi tác và khả năng tự vệ cũng như những yếu tố khác có liên quan như để cướp tài sản hay thỏa mãn dục vọng dẫn đến những hành vi tệ hại.
Nghi phạm Nguyễn Tấn Hên (24 tuổi) trong vụ hiếp dâm, cướp tài sản của phụ nữ 53 tuổi tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - Ảnh: Nguyễn Long
Đồng quan điểm, thạc sĩ (Ths) Mai Mỹ Hạnh, Giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM phân tích: Cảm giác cô đơn và nhu cầu chia sẻ của người cao tuổi khá cao, yếu tố này khiến họ dễ cả tin và bị lợi dụng. Bên cạnh đó, sức khỏe và khả năng tự bảo vệ bản thân của những cụ bà khá kém làm họ trở thành đối tượng dễ bị xâm hại.
Lý giải hành vi này, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn nhận định: “Hoặc là hành vi bộc phát và không kiềm chế được bản thân, hoặc do có xu hướng lệch lạc tình dục tương tự những biểu hiện của ái lão. Những biểu hiện của ái lão có thể nhận thấy như: hướng sự ngưỡng mộ tình dục đến đối tượng người cao tuổi, thích tấn công người cao tuổi do sức chống cự yếu ớt và dễ bị cảm xúc hay hưng cảm do bị ám ảnh ngưỡng mộ hay sợ hãi một hình ảnh trong quá khứ”.
Không nên chủ quan
Để tránh những tình huống tương tự, theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn cần trao gửi niềm tin phù hợp. “Tốt nhất những người cao tuổi phải nhận ra những nguy hiểm có thể đến với mình khi giúp đỡ người khác, người xúc người lạ đến nhà mình, cơ quan hay nơi vắng vẻ”.
Người cao tuổi nên quan sát nhanh các đối tượng gặp gỡ, làm việc. Không nên nhìn nhận vấn đề theo hướng “chắc không sao” vì đó là sự chủ quan rất lớn
PGS.TS Huỳnh Văn Sơn
Ngoài ra, TS Sơn cũng đưa ra lời khuyên dành cho những người cao tuổi là quan sát nhanh các đối tượng gặp gỡ, làm việc. Không nên nhìn nhận vấn đề theo hướng “chắc không sao” vì đó là sự chủ quan rất lớn.
Khi gặp những tình huống tương tự thì nên lựa chọn hai thái cực của phản ứng: phản ứng mạnh mẽ hoặc phản ứng trái ngược với sự thể hiện trước đó. Tức là hoặc thật im lặng, thật yếu đuối hoặc thật chủ động.
Còn Ths Mai Mỹ Hạnh thì cho rằng, cần trang bị thông tin để người cao tuổi có thể cảnh giác hơn và hướng dẫn một số cách giúp họ ứng phó trước các tình huống bị tấn công bất ngờ và nguy hiểm.
“Cần tránh để người cao tuổi ở nhà một mình không chỉ để tránh các tình huống nguy hiểm về lạm dụng tình dục, trộm cướp… mà còn cả vấn đề chăm sóc sức khỏe và tinh thần người cao tuổi”, Ths Mỹ Hạnh nói.
Bên cạnh đó, Ths Mỹ Hạnh cũng cho rằng các câu lạc bộ sinh hoạt và chăm sóc tinh thần, sức khỏe, trang bị kỹ năng ứng phó trước các tình huống nguy hiểm cho người cao tuổi cần được gia đình và xã hội quan tâm nhiều hơn.
Hiện tượng ái lão
Theo Ths Mai Mỹ Hạnh, các lý thuyết về nguyên nhân loạn dục với người cao tuổi là không nhiều. Cho đến nay vẫn chưa rõ, các nghiên cứu bước đầu tập trung vào các yếu tố tâm lý xã hội nhiều hơn so với các yếu tố sinh học. Các yếu tố này vừa mang tính chất lâu dài, vừa là kề cận trong việc gây ra những hành vi trên.
“Những yếu tố nguy cơ lâu dài có thể là do những sang chấn tâm lý từ thời thơ ấu. Có thể cá nhân loạn dục với người cao tuổi phát triển mạnh ham muốn tình dục với người cao tuổi sau khi kết hợp giữa kích thích tình dục và những hình tượng về người già”, Ths Mỹ Hạnh nhận định.
Ngoài ra, Ths Mỹ Hạnh cũng cho rằng có thể một yếu tố khác cũng rất quan trọng đó là sự đổ vỡ các mối quan hệ tâm lý và tình dục với người đồng trang lứa.
Những yếu tố cận kề có thể do ham muốn loạn dục với người cao tuổi thường được châm ngòi bởi trạng thái khí sắc bị ức chế do stress hoặc xung đột, và kết quả là cá nhân tìm kiếm cách để làm giảm cảm giác âm tính và tự cho phép mình thực hiện hành vi hiếp dâm những người cao tuổi.
Trang thông tin điện tử Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Cư Jút
