Ngộ độc thuốc, bố mẹ cần làm gì giảm nguy hiểm tính mạng cho trẻ?

Theo ThS, BS Đinh Thạc, Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM, ghi nhận từ các ca ngộ độc thuốc ở trẻ tại các bệnh viện chuyên khoa Nhi, một số loại thuốc thường gây ngộ độc cho trẻ là thuốc kháng Histamine (thuốc chống dị ứng), thuốc á phiện, thuốc ngủ, thuốc nhỏ mũi (Naptazoline), thuốc hạ sốt, thuốc giảm đau nhức các loại…

Trong các nguyên nhân gây ngộ độc thuốc ở trẻ, không ít nguyên nhân do người nhà tự ý mua thuốc về nhà điều trị cho trẻ mà chưa có chỉ định của bác sĩ. Vì không rõ liều dùng an toàn nên khi cho trẻ em uống, phụ huynh có thể cho trẻ uống quá liều dẫn đến trẻ bị ngộ độc. 

Một số phụ huynh vì tâm lý “nóng vội”, muốn trẻ mau chóng hết bệnh nên tự ý tăng liều thuốc cho trẻ cũng dễ dẫn đến ngộ độc. Bên cạnh đó, không ít cha mẹ vì quá bận rộn nên sử dụng toa thuốc cũ cho trẻ uống cũng vô tình gây hại cho trẻ.

Trẻ nhỏ bị ngộ độc thuốc đôi khi do người lớn bất cẩn để thuốc điều trị thường dùng trong các hộp đựng bánh kẹo hoặc hộp đựng mứt (nhất là những loại thuốc có màu xanh, đỏ) khiến trẻ nhỏ lầm tưởng thuốc là kẹo, mứt. Nhiều gia đình chưa chú ý việc cất giữ thuốc cẩn thận trong nhà, đặc biệt là những gia đình có trẻ tầm 2 – 3 tuổi.

Ở lứa tuổi lớn hơn, khoảng tầm 10 – 17 tuổi, tâm sinh lý của trẻ có nhiều thay đổi nên trẻ rất nhạy cảm với những xung đột trong cuộc sống. Đã có nhiều trường hợp ngộ độc thuốc do tự tử được cấp cứu tại bệnh viện là do trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên buồn chuyện gia đình, do bị điểm kém hay bị cha mẹ, thầy cô la mắng.

Theo ThS. BS Đinh Thạc, xác định trẻ có nguy cơ bị ngộ độc thuốc khi phát hiện xung quanh trẻ có những vỉ thuốc dở dang, những bao đựng thuốc bột bị xé hoặc những chai đựng thuốc của người lớn bị văng tung tóe… cùng các triệu chứng rõ rệt ở đường tiêu hóa như đau bụng nhiều, nôn ói, tiêu chảy.

Trẻ cũng có các biểu hiện ở đường hô hấp như đột ngột ho sặc sụa. Nặng hơn, trẻ có biểu hiện thở nhanh, tím môi, thậm chí khó thở. Với nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau, trẻ có các biểu hiện thần kinh như bị hôn mê hoặc co giật toàn thân, run tay chân, run giật cơ (ở mặt, ngực, đùi, cánh tay), yếu cơ sau đó là liệt cơ. 

Biểu hiện nặng hơn nữa là gây liệt hô hấp, rối loạn nhịp tim. Một biểu hiện khác, trẻ bị tăng tiết đàm nhớt ở cổ họng hay đường hô hấp, dịch tiêu hóa tăng bất thường, tay chân lạnh vì vã mồ hôi, chảy nước miếng nhiều.

Khi phát hiện trẻ ngộ độc thuốc, cha mẹ trẻ cần bình tĩnh xác định xem trẻ đã uống nhầm loại thuốc gì, liều lượng bao nhiêu. Giữ trẻ ở tư thế ngồi hoặc đứng, tuyệt đối không đặt trẻ ở tư thế nằm để các chất trong dạ dày khi trẻ đang bị nôn ói nhiều không trào lên thực quản, khí phế quản, vào phổi sẽ gây nguy hiểm cho trẻ.

Nếu thấy trẻ tỉnh táo, chưa bị nôn, quan sát trẻ thấy còn phản ứng tốt, cha mẹ hãy giúp trẻ nôn/ói để loại bớt chất độc hại ra ngoài cơ thể. Cha mẹ có thể dùng ngón tay của mình (tốt nhất nên quấn thêm miếng gạc mềm, sạch) kích thích nhẹ nhàng vào vùng sàn họng trẻ (chỗ lưỡi gà) giúp trẻ có thể nôn/ói bớt loại thuốc đã uống.

Cha mẹ tuyệt đối không được gây nôn trong trường hợp trẻ đã bị hôn mê, trẻ đang lên cơn co giật, đặc biệt là những trường hợp nghi ngờ trẻ vừa bị ngộ độc thuốc vừa uống nhầm hóa chất bay hơi, dung dịch tẩy rửa gây ăn mòn mạnh như axit, bazơ hoặc xăng dầu. Nếu trẻ than đau rát vùng họng, phụ huynh có thể cho trẻ uống vài ngụm nước lọc sạch hoặc nước sôi nguội để làm dịu cơn đau, chú ý cho trẻ uống từ từ để tránh tình trạng trẻ bị nuốt sặc.

Sau sơ cứu ban đầu, người nhà cần nhanh chóng đưa trẻ tới ngay bệnh viện gần nhất để được các bác sĩ tiếp tục cấp cứu, giải độc cho trẻ đồng thời mang theo mẫu thuốc hoặc chai lọ đựng thuốc mà trẻ đã uống báo cho bác sĩ biết.

An Nhiên