Tòa án quốc tế xử vụ biển Đông: 1-0 cho Philippines

Cụ thể, trong thông cáo được đưa ra vào đêm 29-10, Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ở The Hague – Hà Lan nhất trí khẳng định cả Philippines và Trung Quốc đều đã ký Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) nên “phải giải quyết các tranh chấp theo công ước này”.

"Tòa án quan tâm đến vai trò của "các quyền lợi lịch sử" và nguồn gốc của các quyền về hàng hải trên biển Đông; về hiện trạng của các đặc trưng hàng hải nhất định trên biển Đông; và tính pháp lý của các hành động (mà Philippines cho là vi phạm UNCLOS) của Trung Quốc trên biển Đông".

“Tòa án cũng khẳng định việc Trung Quốc không tham gia quá trình tố tụng không ảnh hưởng đến quyền xét xử của tòa cũng như quyết định đơn phương khởi kiện của Philippines không vi phạm thủ tục giải quyết tranh chấp theo UNCLOS” – trang Rappler của Philippines trích dẫn lại thông cáo.

Cuối cùng, PCA kết luận họ “có quyền phân xử”. Đây được xem là thắng lợi đầu tiên cho Philipppines bởi lẽ Trung Quốc từng nhiều lần tranh cãi rằng PCA không có thẩm quyền xét xử vụ kiện này.

Thông tin này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Mỹ điều tàu khu trục USS Lassen vào vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên biển Đông.

Quang cảnh tại Tòa án Trọng tài quốc tế. Ảnh: PCA

Philippines đệ đơn lên PCA vào tháng 1-2013 nhằm tìm cách vô hiệu hóa tuyên bố chủ quyền dựa trên "đường 9 đoạn" phi lý của Trung Quốc. Cụ thể, Philippines nộp đơn kiện lên PCA, yêu cầu được thực thi quyền khai thác tài nguyên trong phạm vi 200 dặm tính từ bờ biển của mình (Manila tuyên bố đây là vùng đặc quyền kinh tế của họ).

Trung Quốc đưa ra "đường lưỡi bò" ngông cuồng này để lấp liếm cho tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ biển Đông. Đến tháng 3-2014, Chính phủ Philippines đã đệ trình hồ sơ pháp lý dày 4.000 trang để củng cố cho đơn kiện của mình, trong đó có các bằng chứng và bản đồ.

Ngày 7-7-2015, PCA bắt đầu phiên tranh luận về vụ kiện. Dù không mở công khai nhưng PCA cho phép các đoàn đại biểu nhỏ từ Việt Nam, Malaysia, Nhật Bản, Indonesia và Thái Lan tới quan sát, theo yêu cầu của các quốc gia này. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn kiên quyết từ chối tham dự phiên xử.

Philippines lập luận PCA nên can thiệp vào các tranh chấp ở biển Đông liên quan đến quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên và hải sản, dựa trên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà cả Bắc Kinh và Manila đều ký kết.