Trung Quốc bất ngờ "chọc giận" Tòa Trọng tài

Có thể thấy đây là những gắng gượng chẳng ra sao từ phía Bắc Kinh nhằm biện minh cho hành động từ chối tham gia tố tụng hay chấp nhận bất kỳ quyết định nào của PCA trong tương lai. Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 12-5 tại Bắc Kinh, Vụ trưởng Vụ luật và hiệp ước của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc Từ Hoằng chỉ trích 5 thẩm phán của Tòa án Trọng tài đã “vội vã” chấp nhận vụ kiện mà không cần kiểm tra mắt xích giữa các tuyên bố của Manila với chủ quyền lãnh thổ trên biển Đông.

“Ngay cả lúc chính Philippines để lộ mục tiêu thực sự của họ, tại sao Tòa án Trọng tài lại làm ngơ?” – ông Từ ám chỉ đến chuyện Bộ Ngoại giao Philippines từng nêu rõ về mục đích bảo vệ lãnh thổ quốc gia (của Philippines) và lĩnh vực hàng hải, cũng như chuyện Manila tuyên bố không từ bỏ chủ quyền quốc gia chỉ 1 ngày sau khi Philippines khởi kiện hồi 1-2013.

Vụ trưởng Vụ luật và hiệp ước của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc Từ Hoằng Ảnh: THE STRAITS TIMES

Ông Từ ngang ngược cáo buộc có ít nhất 2 trong số 3 thẩm phán đã đảo ngược quan điểm học thuật của họ để biện minh cho quyết định của tòa án vào tháng 10 năm ngoái rằng họ có thẩm quyền đối với vụ kiện. Ông ta cho biết quan điểm của tòa án không chỉ là mâu thuẫn với việc thực thi pháp luật quốc tế, mà còn không phù hợp với các kiến ​​nghị trước đó của ít nhất 2 thẩm phán.

Ông Từ bao biện chuyện Bắc Kinh bỏ qua các phán quyết PCA dự kiến ​​đưa vào đầu tháng vì lẽ tòa án “lạm dụng quyền lực”. Nói như ông Từ, không thuận theo tức Trung Quốc đang bảo vệ sự thiêng liêng của luật pháp quốc tế và thực hiện các thỏa thuận trước đó với Manila về việc giải quyết tranh chấp trên biển Đông thông qua đàm phán song phương, mặc dù Manila “đã không giữ lời hứa”.

Sau những lời lẽ khiếm nhã Trung Quốc đối với PCA, giáo sư Viện nghiên cứu Đông Nam Á thuộc trường ĐH Tế Nam (Trung Quốc) Trương Minh Lượng nhận xét đây là lần đầu tiên Trung Quốc chuyển từ tấn công chính phủ Manila, chuyển sang chĩa mũi dùi vào tòa án. Tuy nhiên, ông Trương nói với báo The Straits Times rằng động thái của Bắc Kinh có thể phản tác dụng.

“Bôi nhọ uy tín của PCA sẽ làm mếch lòng nhiều người, chưa kể điều đó khởi đi từ một nước lớn. Và nếu như thật là một số thẩm phán thay đổi quan điểm, chỉ trích họ chỉ tạo ra ấn tượng xấu rằng Trung Quốc đang tung chiêu hạ từng cá nhân một trong nỗi tuyệt vọng để giảm thiểu tác động tệ hại do vụ án mang lại” – giáo sư Trương lưu ý.

Nhiều năm trước, chính quyền Manila đã đệ trình lên PCA yêu cầu làm rõ các khía cạnh: làm rõ tính pháp lý của đường 9 đoạn do Trung Quốc đơn phương đưa ra hòng bành trướng, chiếm trọn biển Đông, hoạt động cải tạo đang diễn ra ở rạn san hô Trung Quốc chiếm hữu phi pháp và quyền lợi hàng hải của họ, các hoạt động của Trung Quốc ở khu vực Philippines coi vùng đặc quyền kinh tế của nước này. Dự kiến PCA ra phán quyết trong tháng 6 tới.