Bút tích 'độc nhất vô nhị' 10 đọi vua triều Nguyễn

Triển lãm trưng bày 128 phiên bản tài liệu của 10 vị Vua thuộc khối Châu bản triều Nguyễn, có niên đại từ Gia Long đến Bảo đại (1802-1945), giới thiệu tới công chúng các hình thức ngự phê của vua triều Nguyễn, cung cấp thêm những thông tin về tư tưởng chỉ đạo của nhà vua trên văn bản cũng như cách thức phê duyệt trong chế độ văn thư triều Nguyễn..

Tài liệu triển lãm được chia làm 10 phần, gồm ngự phê của các vua: Gia Long, Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự đức, Kiến Phúc, đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân, Khải định, Bảo đại. Theo các chuyên gia, bộ tư liệu quý này có nhiều triển vọng để xin được công nhận danh hiệu Di sản tư liệu thế giới của UNESCO.

Bản tấu của Viện Cơ mật về việc xin thưởng tiền vàng cho Bố Chính tỉnh Bình Thuận, ngày 3/12 năm Khải định (1917).

Bộ Lễ tấu xin chép lại sách Thiên Gia Quý, ngày 2/10 năm Thành Thái thứ 18 (1906).

Châu bản là các văn bản hành chính của triều Nguyễn do các cơ quan hành chính triều Nguyễn từ Trung ương đến địa phương soạn thảo thông qua nhà Vua "ngự lãm" hay "ngự phê" bằng mực màu son để truyền đạt ý chỉ hoặc giải quyết các vấn đề chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, xã hội… dưới thời nhà Nguyễn. Châu bản thưọng có các hình thức châu điểm, châu phê, châu khuyên, châu mạt, châu sổ, châu cải.

Những tài liệu này mang đến cho người xem cái nhìn sâu hơn về nhiều lĩnh vực trong đọi sống xã hội dưới thời nhà Nguyễn. đây gần như là báu vật độc nhất vô nhị trong khu vực. Nhật Bản, Hàn Quốc không có Châu bản. đọi nhà Thanh (Trung Quốc) chỉ lác đác, không xuyên suốt chiều dài qua 10 đọi như ở Việt Nam. Nên có thể khẳng định, Châu bản triều Nguyễn của Việt Nam gần như độc nhất vô nhị trên thế giới.

Viện Cơ Mật tấu về việc bổ sung quan lai, ngày 9/8 năm Tự đức 23 (1870).

Thái tử Thiếu Bảo Hiệp tá đại học sĩ Mỹ hoàng tử Hoàng Côn tấu trình các việc thực hiện giải quyết khó khăn cho dân, tháng 11 năm Khải định 2 (1917).

Tôn Thất Bá tấu họi về nhung y nhà vua ban tặng có phải nộp trả không, ngày 12/8 năm đồng Khánh (1885).

Nổi bật trong đó là nội dung ngự phê của Vua Gia Long (thời gian ngự trị 1802 - 1820) trong Châu bản chú trọng đến việc học hành thi cử tuyển chọn nhân tài. Ông cho thành lập Quốc Tử Giám ở Phú Xuân để dạy con quan, tổ chức thi Hương, lấy đạo Nho làm quốc giáo làm nền tảng cho chế độ Trung ương tập quyền. đất nước dần yên ổn, dân chúng được hưởng cảnh sống thanh bình.

Phủ Tôn Nhân tấu việc xét lương bổng, ngày 19/9 năm đồng Khánh 1 (1885).

Viện Cơ Mật tấu báo thay Công sứ đà Nẵng, ngày 28/3 năm Bảo đại 8 (1933).