Chuỗi tham vọng của Trung Quốc trên biển Đông

Xua 32 tàu cá xuống khu vực biển thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam rồi lại đơn phương ban hành lệnh cấm đánh bắt ở biển Đông với phạm vi bao gồm cả một số vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam ở Hoàng Sa từ hôm qua cho đến 1.8. Từ những hành động trên, các chuyên gia quốc tế cho rằng Trung Quốc đang đi ngược lại cam kết của chính mình về việc tìm kiếm một giải pháp cùng có lợi cho vấn đề biển Đông.

Ngày 16.5, Hội Nghề cá Việt Nam đã gửi văn bản tới Văn phòng Chính phủ, Bộ NN-PTNT, Bộ Ngoại giao và Ban Đối ngoại T.Ư kịch liệt phản đối Trung Quốc vi phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam.  

Lấn cả vào Indonesia

Theo Tân Văn xã, lệnh cấm đơn phương nói trên được áp đặt cho khu vực từ vĩ tuyến 12 kéo lên đến ranh giới biển giữa tỉnh Quảng Đông và Phúc Kiến của Trung Quốc. Trong khi đó, đội tàu cá Trung Quốc đi thẳng xuống “sát mí” bản đồ đường lưỡi bò và đánh bắt trong vùng biển tây nam Trường Sa với tọa độ hiện nay là 6,01 độ vĩ bắc, 108,48 độ kinh đông. Như vậy, rõ ràng là “Trung Quốc ngang nhiên thách thức các nước liên quan đuổi tàu cá của họ ở phía nam đồng thời lại ngăn cấm các nước đó vào đánh bắt ở phía bắc”, tiến sĩ James Holmes (Trường Chiến tranh hải quân Mỹ) nói với Thanh Niên. Ông Holmes cảnh báo: “Đối với Trung Quốc, khi đụng đến lợi ích cốt lõi, sẽ chỉ có một viễn cảnh duy nhất: Chúng tôi được, các người mất. Luật ở “ao nhà” sẽ dần dà trở thành luật chung nếu các bên liên quan không có cơ chế phản đối hữu hiệu”.

Luật ở “ao nhà” sẽ dần dà trở thành luật chung nếu các bên liên quan không có cơ chế phản đối hữu hiệu   Tiến sĩ James Holmes (Trường Chiến tranh hải quân Mỹ)

Bên cạnh đó, đây là đoàn tàu cá Trung Quốc hoạt động ở vị trí “xa nhất về phía nam”, theo GS David Arase (ĐH Nam Kinh - Trung Quốc). Trả lời phỏng vấn với Thanh Niên, ông Arase nhận định: “Đây là một phần trong tham vọng chiếm đóng các khu vực mà Bắc Kinh tự cho là thuộc chủ quyền của mình”. Tham vọng đó đang thể hiện đến mức tọa độ như trên, đội tàu cá của Trung Quốc ngang nhiên xâm phạm thềm lục địa Việt Nam và “vào cả vùng đặc quyền kinh tế của một nước không có tranh chấp tại biển Đông là Indonesia”, theo tiến sĩ Alexander Vuving thuộc Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á - Thái Bình Dương (Mỹ). Từ đó, ông cho rằng Trung Quốc đang muốn hợp pháp hóa “đường lưỡi bò” bằng một sự tự tin thái quá. 

“Tự hủy diệt”

GS Carl Thayer (Học viện Quốc phòng Úc) giải thích với Thanh Niên rằng chiến dịch như trên của Trung Quốc là do ngư dân nước này đã “tận diệt hết nguồn thủy sản tại tỉnh Hải Nam”. Ông Thayer nhấn mạnh: “Trung Quốc làm vậy cũng là tự hủy diệt lợi ích cốt lõi của chính mình. Bằng việc đánh bắt quá mức và gây ô nhiễm trên vùng biển khai thác, Trung Quốc về lâu dài không chỉ tận diệt nguồn thủy sản của các nước láng giềng mà còn đe dọa an ninh lương thực của chính mình. Nên nhớ là khoảng 10% đơn đặt hàng trên thế giới lệ thuộc vào lượng cá đánh bắt được ở biển Đông. Tự hủy diệt còn ở chỗ, động thái ngang ngược của Bắc Kinh chỉ càng làm mâu thuẫn giữa họ và các nước tranh chấp trầm trọng thêm”.

Trước tình hình như vậy, các chuyên gia cho rằng nhu cầu có một cơ chế quản lý nguồn lợi thủy sản hiệu quả trên biển Đông là vô cùng bức bách. Tiến sĩ Sam Bateman (Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Đại học Công nghệ Nanyang - Singapore) nói: “Hợp tác cùng quản lý nguồn thủy sản là nghĩa vụ của các bên tham ký Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS) lẫn Tuyên bố của các bên về ứng xử trên biển Đông (DOC). Thiếu một cơ chế như vậy sẽ rất dễ dẫn đến “thảm kịch của tài nguyên chung” và các bên liên quan đều mất trắng”.

Tuy nhiên, viễn cảnh “cùng hợp tác” có vẻ quá xa vời như kết luận của tiến sĩ Holmes: “Lấy gì mà đàm phán cùng hợp tác khi Trung Quốc cứ khăng khăng theo phương thức “kẻ mạnh lấy tất cả” đối với nguồn thủy sản hiện nay tại biển Đông?”.

An Điền