Doanh nghiệp nhọ và vừa thực hiện thay đổi chế độ kế toán theo Thông tư 138/2011/TT-BTC kể từ ngày 1-1-2012

 
1. Thông tư 138/2011/TT-BTC Quy định về lựa chọn đơn vị tiền tệ trong kế toán đối với các doanh nghiệp nhọ và vừa có vốn đầu tư nước ngoài:
 
Doanh nghiệp nhọ và vừa có vốn đầu tư nước ngoài thu, chi chủ yếu bằng ngoại tệ căn cứ vào quy định của Luật Kế toán để xem xét, quyết định lựa chọn đơn vị tiền tệ trong kế toán và chịu trách nhiệm về quyết định đó trước pháp luật. Khi lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, doanh nghiệp nhọ và vừa phải thông báo với cơ quan thuế quản lý trực tiếp. đây là điểm khác biệt lớn nhất. Vì trước đây các doanh nghiệp nhọ và vừa có hoạt động thu, chi chủ yếu bằng ngoại tệ chỉ được sử dụng ngoại tệ bằng đơn vị tiền tệ trong kế toán nếu đăng ký và được Bộ Tài chính chấp thuận. Theo Thông tư 138/2011/TT-BTC các đơn vị không phải đăng ký với Bộ Tài chính và được phép lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, doanh nghiệp nhọ và vừa phải đáp ứng được đồng thời các tiêu chuẩn sau:
 
đơn vị tiền tệ đó phải được sử dụng chủ yếu trong các giao dịch bán hàng, cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp, có ảnh hưởng lớn đến giá bán hàng hóa, dịch vụ và thưọng là đơn vị tiền tệ được sử dụng trong việc quyết định giá bán hàng.
 
đơn vị tiền tệ đó phải được sử dụng chủ yếu trong việc mua hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp nhọ và vừa và thưọng là đơn vị tiền tệ được sử dụng chủ yếu trong việc tính toán doanh thu, chi phí nhân công, thanh toán tiền mua nguyên vật liệu, hàng hóa và dịch vụ.
 
trường hợp doanh nghiệp nhọ và vừa có công ty mẹ ở nước ngoài thì chỉ được lựa chọn đơn vị tiền tệ trong kế toán giống với đơn vị tiền tệ trong kế toán của công ty mẹ nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
 
Doanh nghiệp nhọ và vừa được thành lập với mục đích chủ yếu là sản xuất và gia công sản phẩm cho công ty mẹ, phần lớn nguyên liệu được mua từ công ty mẹ và sản phẩm được xuất khẩu và tiêu thụ bởi công ty mẹ;
 
Tọ· trọng các hoạt động của doanh nghiệp nhọ và vừa với công ty mẹ hoặc tọ· trọng các giao dịch kinh doanh của doanh nghiệp nhọ và vừa bằng đơn vị tiền tệ trong kế toán của công ty mẹ là đáng kể (trên 70%).
 
2. Về việc quy đổi báo cáo tài chính lập bằng đơn vị tiền tệ trong kế toán là ngoại tệ sang Việt Nam đồng khi nộp cho các cơ quan quản lý Nhà nước:
 
Các doanh nghiệp nhọ và vừa có vốn đầu tư nước ngoài thành lập và hoạt động ở Việt Nam sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán thì đồng thời với việc lập báo cáo tài chính theo đơn vị tiền tệ trong kế toán (ngoại tệ) còn phải quy đổi báo cáo tài chính sang Việt Nam đồng khi nộp cho cơ quan quản lý Nhà nước.
 
Việc quy đổi báo cáo tài chính lập bằng đơn vị tiền tệ kế toán là ngoại tệ sang Việt Nam đồng theo nguyên tắc: Tất cả các khoản mục trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp (cả số liệu báo cáo và số liệu so sánh) đều được quy đổi theo tọ· giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng (sau đây viết tắt là tọ· giá bình quân liên ngân hàng) do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại ngày kết thúc kỳ kế toán. trường hợp tại ngày kết thúc kỳ kế toán không có tọ· giá bình quân liên ngân hàng thì lấy tọ· giá bình quân liên ngân hàng tại ngày gần nhất trước ngày kết thúc kỳ kế toán.
 
3. Kiểm toán báo cáo tài chính trong trường hợp sử dụng đơn vị tiền tệ trong kế toán là ngoại tệ.
 
Báo cáo tài chính lập theo đơn vị tiền tệ trong kế toán là ngoại tệ được kiểm toán theo chế độ quy định hiện hành. Báo cáo tài chính lập theo đơn vị tiền tệ trong kế toán là ngoại tệ khi quy đổi ra Việt Nam đồng không bắt buộc phải kiểm toán mà chỉ cần có ý kiến xác nhận của kiểm toán về tọ· giá quy đổi và tính chính xác của việc quy đổi.
 
4. Thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán
 
Khi có sự thay đổi lớn về hoạt động quản lý và kinh doanh dẫn đến đơn vị tiền tệ được sử dụng trong các giao dịch kinh tế không còn thọa mãn các tiêu chuẩn nêu ở điểm a khoản 4.3 mục 4 phần thứ nhất "Quy định chung" Quyết định số 48/2006/Qđ-BTC thì doanh nghiệp nhọ và vừa được thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán. Việc thay đổi từ một đơn vị tiền tệ ghi sổ kế toán này sang một đơn vị tiền tệ ghi sổ kế toán khác chỉ được thực hiện tại thời điểm bắt đầu niên độ kế toán mới. Doanh nghiệp nhọ và vừa phải thông báo cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp về việc thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán chậm nhất là sau 10 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc niên độ kế toán.
 
Tọ· giá áp dụng cho các khoản mục thuộc bảng cân đối kế toán khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán: Các khoản mục thuộc bảng cân đối kế toán được quy đổi sang đơn vị tiền tệ trong kế toán mới theo tọ· giá bình quân liên ngân hàng tại ngày thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán.
 
Trình bày thông tin so sánh khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán:
 
Trong kỳ kế toán đầu tiên kể từ khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán, doanh nghiệp nhọ và vừa phải lập báo cáo tài chính theo đơn vị tiền tệ ghi sổ kế toán mới và trình bày lại số liệu về thông tin so sánh (cột "đầu năm" của bảng cân đối kế toán và cột "Năm trước" của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ), cụ thể:
 
Cột "đầu năm" của bảng cân đối kế toán được trình bày căn cứ vào bảng Cân đối kế toán được lập tại thời điểm đầu năm tài chính (thời điểm thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán) bằng cách sử dụng tọ· giá bình quân liên ngân hàng tại ngày thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán.
 
Cột "Năm trước" của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ được trình bày căn cứ vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ được lập tại thời điểm đầu năm bằng cách sử dụng tọ· giá bình quân liên ngân hàng trung bình năm trước liền kề năm thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán.
 
5. Thuyết minh báo cáo tài chính
 
Khi quy đổi báo cáo tài chính (được lập bằng ngoại tệ) sang Việt Nam đồng hoặc khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán, doanh nghiệp nhọ và vừa phải trình bày rõ trên thuyết minh báo cáo tài chính lý do thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán và những ảnh hưởng (nếu có) đối với báo cáo tài chính do việc quy đổi báo cáo tài chính từ đồng ngoại tệ sang Việt Nam đồng hoặc thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán".