PV: Thưa luật sư, trước quan điểm của thiếu tướng Trần Sơn Hà “Người dân không có quyền kiểm tra kế hoạch của CSGT”, dưới góc nhìn của một luật sư, ông đánh giá như thế nào về quan điểm này?
LS Trần Thu Nam: Với tư cách luật sư cũng như với tư cách của người dân, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ những chiến dịch kiểm soát an toàn giao thông . Tuy nhiên vừa qua chúng tôi có nghe về ý kiến của thiếu tướng Trần Sơn Hà về việc “Người dân không có quyền kiểm tra kế hoạch của CSGT” khiến chúng tôi cũng rất thắc mắc.
Xem xét lại toàn bộ các quy định của pháp luật liên quan đến quyền hạn của người dân trong lĩnh vực kiểm tra này thì về mặt cụ thể thì quyền hạn của người dân không được ghi rõ ràng rằng người dân có quyền được kiểm tra kế hoạch, chuyên đề của CSGT hay không. Tuy nhiên chúng ta cần phải xem xét tổng thể quyền của người dân trên mọi mặt của đời sống xã hội. Nếu như thiếu tướng Trần Sơn Hà nói rằng “Người dân không có quyền kiểm tra kế hoạch của CSGT” thì căn cứ vào đâu mà thiếu tướng Hà lại đưa ra ý kiến đó, căn cứ vào quy định pháp luật nào để cấm người dân kiểm tra.
Theo chủ trương đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về quy định quyền của người dân, trong một báo cáo chính trị gần nhất của đại hội Đảng lần thứ 12 vào tháng 1. 2016 cũng đã quy định rõ về việc người dân có quyền kiểm tra, giám sát, có quyền có ý kiến về tất cả những vấn đề về đời sống xã hội, những vấn đề về pháp luật, những vấn đề về điều chỉnh cũng như là các vấn đề liên quan đến quyền lợi của họ thì người dân có quyền kiểm tra, giám sát. Gần đây bộ chính trị cũng đã đưa ra một khẩu hiệu “Dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát”. Đây là chủ trương của nhà nước cho thấy dân có quyền giám sát mọi hoạt động trừ các vấn đề về an ninh quốc gia, bí mật quốc gia.
PV: Theo quy định của pháp luật, người dân có quyền như thế nào trong việc được yêu cầu kiểm tra các kế hoạch, chuyên đề của CSGT, cũng như các lĩnh vực khác liên quan đến đời sống xã hội thưa ông?
LS Trần Thu Nam: Để có một quy định trực tiếp và chi tiết về việc người dân có quyền gì thì hiện nay chúng ta không đi sâu vào chi tiết, cụ thể các quyền như thế nào, hay đối với những lĩnh vực như thế nào? Bởi vì nó sẽ khiến cho hệ thống văn bản của chúng ta phình ra quá lớn. Hiện nay nhà nước chỉ có quy định người dân không được làm điều gì còn tất cả những điều không nằm trong các quy định cấm thì người dân đều có quyền làm.
Theo điều 6 của Hiến pháp năm 2013, người dân có quyền thể hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp. Trước đó, hiến pháp năm 2012 chỉ quy định người dân có quyền thể hiện quyền lực nhà nước thông qua các đại biểu quốc hội, các hội đồng nhân dân nhưng hiến pháp năm 2013 đã mở ra là người dân có quyền thể hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp. Với dân chủ trực tiếp thì người dân có quyền ý kiến, có quyền đưa ra, có quyền giám sát,… Ngoài ra, nhà nước cũng đang ngày càng công khai, minh bạch tất cả những vấn đề của pháp luật để người dân nắm bắt, giám sát và thực hiện. Vừa qua quốc hội đã thông qua luật Tiếp cận thông tin, có nghĩa người dân có quyền tiếp cận tất cả các thông tin của các cơ quan nhà nước, của các lĩnh vực, chỉ trừ những thông tin nào thuộc về tài liệu mật hoặc liên quan đến bí mật, an ninh quốc gia.
Điều 14 Hiến pháp cũng đã quy định rõ, người dân chỉ bị hạn chế những lĩnh vực liên quan đến an ninh quốc phòng, bí mật quốc gia, an ninh trật tự, còn ngoài những lĩnh vực bị hạn chế thì người dân hoàn toàn có quyền tiếp cận. trong trường hợp này, các kế hoạch, các chuyên đề của CSGT không nằm trong các tài liệu bị hạn chế nên người dân hoàn toàn có quyền được xem xét và giám sát các văn bản này.
PV: Việc không để người dân thực hiện các quyền của mình theo quy định của pháp luật thì vi phạm điều gì và sẽ bị xử lý như thế nào?
LS Trần Thu Nam: Việc không cho người dân thực hiện quyền của mình là vi phạm quyền kiểm tra, giám sát của người dân theo các quy định của Hiến pháp cũng như đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Hiện nay, chúng ta chưa có quy định cụ thể nào về việc sẽ xử lý ra sao trong trường hợp cản trở không cho người dân thực hiện các quyền của mình, tuy nhiên, trong thời gian tới khi luật Tiếp cận thông tin được chính phủ ban hành chính thức có hiệu lực thì chúng ta sẽ có các chế tài cụ thể để xử lý những vi phạm nói trên.
PV: Trong trường hợp người dân muốn kiểm tra, giám sát các văn bản cũng như các hoạt động liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì cần thực hiện theo quy trình như thế nào thưa ông?
LS Trần Thu Nam: Hiện nay, người dân cũng chỉ thể hiện quyền của mình thông qua những quy định chung của Hiến pháp, chứ cũng chưa có quy định cụ thể, nên chưa thể đưa ra một quy trình cụ thể. Thế nhưng khi CSGT cũng như các cơ quan có thẩm quyền thể hiện quyền giám sát kiểm tra đối với người dân thì ngược lại người dân cũng có quyền kiểm tra lại việc các lực lượng chức năng thực hiện có đúng theo thẩm quyền của mình hay không, người dân muốn biết rằng người kiểm tra mình có đúng đang thực hiện nhiệm vụ được giao hay không bằng việc yêu cầu kiểm tra các kế hoạch, các chuyên đề của CSGT.
PV: Cảm ơn những chia sẻ vừa rồi của luật sư.
