Ngày tôn vinh các nhà báo trước hết nên là một ngày để lắng nghe và thấu hiểu những nhọc nhằn, hiểm nguy trong nghề báo.
Nghề báo trước hết là nghề đưa tin. Muốn đưa tin phải săn lùng tin tức. Vì lẽ đó, nhà báo có quyền được khai thác và được cung cấp thông tin. Điều 15 Luật Báo chí Việt Nam đã ghi nhận quyền được khai thác và cung cấp thông tin của nhà báo, cũng như cam kết bảo hộ tính mạng, danh dự và tài sản của nhà báo trong tác nghiệp. Gần đây, Chính phủ đã ban hành quy định buộc các cơ quan nhà nước cung cấp thông tin định kỳ và kịp thời cho báo chí. Nhiều nỗ lực xây dựng chính quyền minh bạch và bảo đảm quyền tự do tiếp cận thông tin cho người dân đã tạo điều kiện thuận lợi hơn để các nhà báo khai thác và tiếp cận tin tức.
Tuy vậy, nhà báo đang phải đối mặt với nhiều hiểm nguy đe dọa đến danh dự, nhân phẩm, tính mạng. Không hiếm nhà báo bị hành hung dã man, bị cản trở tác nghiệp một cách vô lý, phương tiện hành nghề bị cưỡng đoạt hay phá hủy. Như bom đạn quật ngã phóng viên chiến trường, những thế lực cản trở minh bạch và quyền được biết của người dân cũng có nguy cơ ngày đêm uy hiếp quyền khai thác thông tin của người làm báo.
Nhà báo được tự do tác nghiệp trong khuôn khổ các quy định của văn bản pháp luật hành chính ban hành từ chính quyền cấp xã, huyện, tỉnh cho tới Trung ương. Mạng lưới của hàng vạn văn bản pháp quy khiến hoạt động báo chí trên thực tế phụ thuộc vào sự cho phép và kiểm soát của chính quyền các cấp, chỉ riêng việc tuân thủ nguyên tắc báo chí nhằm giữ bí mật nguồn tin cũng trở nên khó khăn trước yêu cầu của các cơ quan điều tra. Như vậy, để bảo đảm quyền được biết của người dân và quyền tự do đưa tin của nghề báo, cần ấn định rõ ràng giới hạn mang tính loại trừ như lằn ranh đỏ mà tự do báo chí không được vượt qua như nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự công cộng, thuần phong mỹ tục và bí mật đời tư của công dân. Ngoài những giới hạn đó, báo chí được tự do tác nghiệp.
Xông xáo vào nơi hiểm nguy từ điều tra, phanh phui các băng nhóm xã hội đen, gian lận thương mại cho tới lần theo dấu vết của tham nhũng, đôi lúc nhà báo đơn độc trước đòn thù của những thế lực ngầm. Hội Nhà báo Việt Nam đã lên tiếng yêu cầu thực thi công lý, trấn áp những hành vi côn đồ hành hung, đe dọa và phá hủy tài sản của khá nhiều nhà báo bị hại trong vài năm qua. Trong một số trường hợp, sự bảo hộ của các cấp chính quyền còn hời hợt, thiếu hiệu quả khiến không hiếm nhà báo chua chát cho rằng họ chỉ có thể tiếp tục xông xáo với nghề báo nếu đồng thời giỏi... nghề võ. Thờ ơ với việc bảo vệ nhà báo tức là thờ ơ với quyền được biết của người dân, đó là thái độ rất đáng trách.
Một ngày tôn vinh là quý song chưa quan trọng bằng cả năm thấu hiểu và tôn trọng nghề báo. Truyền thông phát triển là yêu cầu bức thiết để kiểm soát quyền lực nhà nước, thực thi dân quyền, bảo đảm phục vụ lợi ích của toàn thể nhân dân. Muốn vậy, phải bắt đầu từ bảo đảm quyền săn tin và đưa tin của người làm báo. Người làm báo phải được bảo vệ bằng môi trường pháp lý chặt chẽ hơn để tự do tác nghiệp và bảo vệ quyền được biết của người dân.
