Vài điều nên biết về xơ gan

 

Nghiện rượu và viêm gan C mạn tính là 2 nguyên nhân chính gây xơ gan. Nhưng nhiều yếu tố khác có thể gây bệnh, bao gồm một số bệnh di truyền, tổn thương ống mật, bệnh hệ miễn dịch và tiếp xúc dài ngày với các độc tố trong môi trường.

Dấu hiệu và triệu chứng

Bạn có thể không có các dấu hiệu và triệu chứng xơ gan trong giai đoạn đầu của bệnh. Nhưng khi nhiều mô sẹo thay thế cho mô khọe mạnh và chức năng gan suy giảm, bạn có thể có các triệu chứng sau:

- Chán ăn

- Sút cân

- Buồn nôn

- Tĩnh mạch hình nhện nhọ, đọ dưới da hoặc dễ thâm tím

- Yếu

- Mệt mọi

- Vàng da và mắt, nước tiểu sẫm

- Chảy máu do ứ máu tĩnh mạch thực quản hoặc ruột

- Giảm nhu cầu sinh lý

- Cổ trướng

- đau bàn tay và bàn chân và cuối cùng là đau khắp cơ thể

- Phù chân và bàn chân do ứ dịch

- Rối loạn tâm thần, như hay quên hoặc kém tập trung

Gan tổn thương những gì?

Nhiều người bị xơ gan do nghiện rượu. Xơ gan do rượu thưọng xảy ra sau ³10 năm nghiện rượu nặng, cho dù lượng rượu có thể gây tổn thương gan khác nhau giữa người này và người khác. Trong giai đoạn đầu xơ gan, gan sưng, nhưng sau đó teo lại với các vùng tạo mô sẹo lớn hơn.

Các nguyên nhân khác của xơ gan gồm:

- Viêm gan B và C mạn tính. Viêm gan C nặng là nguyên nhân gây xơ gan đứng thứ 2 sau nghiện rượu. Nhiễm các chủng viêm gan khác (viêm gan B) cũng có thể gây xơ gan.

- Viêm gan tự miễn. Viêm gan tự miễn có thể tác động tới mọi người ở mọi lứa tuổi, mặc dù hay gặp ở nữ hơn ở nam. Vì viêm nhiễm thưọng nặng và kéo dài, có thể dẫn tới xơ gan và cuối cùng suy gan.

- Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Trong rối loạn này, mỡ tích tụ trong gan, gây viêm và đôi khi tạo mô sẹo. Mặc dù chưa biết chính xác nguyên nhân gây bệnh, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu dưọng như có liên quan tới bệnh tiểu đường, béo phì và nồng độ lipid cao.

- Các bệnh di truyền. Các bệnh này bao gồm những rối loạn laÌ€m tăng nồng độ một số khoáng chất như đồng (bệnh Wilson) hoặc sắt (bêÌ£nh nhiễm sắc tố sắt mô) tích tụ trong gan. Các bệnh di truyền khác có thể gây xơ gan bao gồm xơ nang và thiếu hụt alpha-1-antitrypsin - một rối loạn trong đó protein bất thưọng làm tổn thương tế bào gan.

- Tắc hoặc viêm ống mật. Các bệnh như xơ gan mật nguyên phát hoặc viêm đường mật xơ cứng nguyên phát có thể làm cho ống mật bị viêm, tạo sẹo hoặc tắc. Điều này ép mật trở lại gan, làm tổn thương mô và cuối cùng gây xơ gan.

- Tiếp xúc kéo dài với khoáng chất độc. Gan là ngân hàng đầu tiên của rượu, thuốc và các độc tố khác. Tiếp xúc kéo dài với các độc tố trong môi trường như arsen và các phản ứng nặng với một số thuốc, kể cả thuốc kê đơn, có thể dẫn tới xơ gan.

Khi nào cần khám bệnh

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu và triêÌ£u chứng nào của xơ gan - sút cân, mệt mọi, vàng da và phù chân hoặc chướng bụng, nhất là khi bạn nghiện rượu hoặc đã bị viêm gan - hãy đi khám bêÌ£nh. Khám thực thể và làm xét nghiệm có thể giúp chẩn đoán xơ gan và loại bọ các nguyên nhân khác gây dấu hiệu và triệu chứng ở bạn.

Biến chứng

Vì xơ gan phá vỡ chức năng bình thưọng của gan, nó có thể gây nhiều biến chứng năÌ£ng:

- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa

- Tĩnh mạch căng to (cổ trướng)

- ọ¨ dịch

- Thâm tím và chảy máu

- Vàng da

- đau

- Bệnh não gan

- Loãng xương

- Ung thư gan

- Suy gan

Điều trị

Mặc dù tổn thương gan do xơ gan không hồi phục, điều trị thưọng có thể giúp ngăn ngừa tổn thương thêm và làm giảm biến chứng. Cách điều trị tốt nhất đối với bạn tùy thuộc vào nguyên nhân xơ gan.

Cai rượu là cách điều trị quan trọng trong xơ gan do rượu.

Ngoài việc điều trị nguyên nhân xơ gan, bác sĩ sẽ tập trung ngăn ngừa và cải thiện biến chứng:

- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc điêÌ€u triÌ£ tăng huyết áp giúp giảm áp lực tĩnh mạch cửa và ngăn ngừa chảy máu ở các mạch máu bị giãn.

- Vỡ mạch. để giúp ngừng chảy máu, bạn có thể dùng các thuốc như octreotid (Sandostatin) hoặc vapreotid (Octastatin) - là dẫn chất của hormon tự nhiên. Bạn có thể dùng thuốc đơn thuần hoặc kết hợp với thủ thuật ngoại khoa. Một trong những thủ thuật này là thắt tĩnh mạch cửa nội soi, điều triÌ£ chảy máu ở thực quản. Nếu thủ thuật này không thành công, bác sĩ có thể dùng một catheter có bóng ở cuối để ép tĩnh mạch và ngừng chảy máu. Khi chảy máu nặng hoặc tái phát thưọng xuyên, có thể cần tạo đường nối tắt giữa hệ tĩnh mạch trong gan và hệ tĩnh mạch chung của cơ thể.

- ọ¨ dịch. đôi khi tránh dùng rượu và muối là tất cả những gì bạn cần để giảm tích tú£ dịch ở chân hoặc bụng. Nếu không, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc lợi tiểu như spironolacton (Aldacton) hoặc furosemid (Lasix). Những trường hợp nặng có thể cần chọc dịch.

- Ngứa. Bác sĩ thưọng kê các thuốc kháng histamin như cholestyramin (Questran) và rifampin (Rifadin, Rimactan) để giảm ngứa do các chất chuyển hóa trong máu.

- Điều trị bệnh não gan. Thuốc lactulose (Cholac, Duphalac) có thể giúp giảm nồng độ amoniac. Bác sĩ cũng có thể khuyên dùng kháng sinh neomycin để giảm nồng độ vi khuẩn trong ruột sản sinh amoniac.

- Suy gan. Khi không thể kiểm soát được các biến chứng hoặc chức năng gan suy nặng, ghép gan có thể là lựa chọn duy nhất ở một số người.

Phòng ngừa

Mặc dù không phải tất cả các trường hợp xơ gan đều có thể phòng ngừa được, các cách dưới đây có thể giảm rất nhiều nguy cơ ở bạn:

- Tránh rượu hoặc uống điều độ

- Bảo vệ bạn không bị viêm gan C, B

Thạc sĩ - Bác sĩ Vũ Tuyết Mai