Cơ quan nào sẽ giám sát các tập đoàn KTNN ?

Về vấn đề tái cấu trúc DNNN đặc biệt là các TđKT và TCT NN Năm 2012 VUSTA đã kết hợp với các Bộ ngành liên quan thực hiện chương trình tọa đàm Nhà nước với Doanh nghiệp năm 2012. Tại chương trình tọa đàm lần thứ nhất được tổ chức ngày 22/3/2012 tại Nhà khách Chính phủ 217 đội Cấn đã tập hợp các tham luận về 1 trong 4 nội dung của chương trình đó là Khung pháp lý cho các TđKT và DNNN.

Còn tại diễn đàn Quốc hội lần này khi  bàn về tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước cũng xuất hiện ở hầu hết các ý kiến khác nhau nhưng đều  với nỗi quan ngại sâu sắc.

Ghi nhận những đóng góp của các tập đoàn thời gian qua, tuy nhiên đại biểu Nga cho rằng, từ thực tế đổ vỡ và sai phạm của một số tập đoàn đã cho thấy rõ ràng thể chế pháp lý cho tập đoàn kinh tế Nhà nước đang có nhiều bất cập, có thể tạo ra khả năng sai phạm thất thoát tài sản Nhà nước không chỉ riêng ở các đơn vị đã đổ vỡ, hoặc đã được thanh tra. Mà có lẽ nó sẽ ở tất cả hệ thống các DNNN nếu được đem ra thanh kiểm tra? 

đại biểu Nga cũng nêu thực tế, tất cả 12 tập đoàn đều đang trong giai đoạn thí điểm, về nguyên tắc thí điểm thì có thể thành công hoặc thất bại, nên phạm vi thí điểm nên hẹp và sau một thời gian phải tổng kết, nếu khẳng định thành công mới triển khai trên diện rộng. Nhưng ngay từ đầu đã thí điểm trên phạm vi rất rộng, tập trung vào lĩnh vực trọng yếu xương sống của nền kinh tế. Và nếu đánh giá thì sẽ có ngay kết luận với thời gian dài thí điểm như vậy mà chẳng có tổng kết và kết luận thành công hay thất bại thì đây không thể gọi là thí điểm nữa mà là thật rồi?

"Những năm 2005 - 2006 - 2007 liên tiếp 8 tập đoàn được thành lập, sau đó năm 2009 - 2010 khi Vinashin bắt đầu đổ vỡ, trong khi chưa có tổng kết thí điểm chúng ta lại tiếp tục lập thêm 4 tập đoàn mới. Cho đến nay Chính phủ vẫn chưa tổng kết toàn diện về tập đoàn mà chỉ mới sơ kết tháng 11 năm ngoái. Nếu chúng ta tiếp tục thành lập mới khi chưa khẳng định sự thành công của mô hình này thì khó mà tránh khỏi những va vấp của các tập đoàn đi trước.


Một số chuyên gia pháp lý và kinh tế cũng khẳng định việc cho ra đọi các tập đoàn kinh tế của Việt Nam không giống ai, còn về hành lang pháp lý thì các chuyên gia pháp lý Bộ tư pháp đã có những nhận định rất đúng và trúng, thực tại là nó rất "sơ sài, bơ vơ, kém hiệu quả, thiếu đồng bộ, và nhiều khoảng trống" Còn theo phân tích của các chuyên gia ở Viện kinh tế Trung ương nó có tới 7 khoảng trống đó là nhận định của các chuyên gia tại buổi tọa đàm Nhà nước với doanh nghiệp hôm 22-3-2012 vừa qua.

 

Còn theo phân tích của Phó chủ nhiệm Nga, còn rất nhiều sơ hở dẫn đến những vụ việc sai phạm kéo dài vừa qua được phát hiện rất chậm, khi phát hiện thì hậu quả đã rất nặng nề và rất khó quy trách nhiệm. "Việc để thua lỗ hàng ngàn tọ· ở EVN cho đến nay câu trả lời vềtrách nhiệm cũng đang bọ lửng, tái cơ cấu thể chế phải đặc biệt lưu ý đến vấn đề này". đó chính là cần xác định trách nhiệm và quyền hạn của người đứng đầu về tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh. Chứ lâu nay ta chưa có khâu này mà vẫn áp dụng phương án kiểu thành tích thì thuộc về cá nhân còn trách nhiệm lại thuộc tập thể.

Cái cần tái nhất hiện nay là công khai trước toàn dân về tình hình tài chính và hoạt động của các Tđ KT và DNNN mà Quốc hội là người đại diện cho dân phải giám sát hệ thống các DNNN và các TđKT NN.

đại biểu Nga cho rằng với khung pháp lý hiện hành kể cả Luật Cạnh tranh và thực tế tổ chức thi hành đã không kiểm soát được những biểu hiện độc quyền và lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường củamột số tập đoàn, đặc biệt là xăng và điện. Với vị thế chưa tương xứng và thiếu độc lập của mình, cơ quan quản lý cạnh tranh dưọng như đứng ngoài cuộc trong việc bảo vệ người tiêu dùng trước áp lực lợi ích riêng của các tập đoàn, nhất là những tập đoàn có quan hệ lệ thuộc với Bộ Công Thương.

Còn về cơ cấu nhân sự hiện nay  thì các quy định hiện hành và thực tiễn chưa đưa lại cách tốt nhất để chọn ra được những nhà quản trị doanh nghiệp giọi, nhà kinh doanh chuyên nghiệp. Cần khắc phục xu hướng đưa những công chức quản lý nhà nước không có kiến thức và năng lực kinh doanh sang làm lãnh đạo doanh nghiệp. Ngược lại, phải có cơ chế để lãnh đạo doanh nghiệp buộc phải gắn trách nhiệm cá nhân với hiệu quảhoạt động của doanh nghiệp, không tạo lối thoát cho họ dễ dàng chuyển sang khu vực quản lý nhà nước nếu đã để lại thất bại và thua lỗ thì phải chịu trách nhiệm cá nhân.

Cũng như những đề xuất báo cáo của kết quả tọa đàm nhà nước và doanh nghiệp lần thứ nhất giảipháp hiện nay khi thực hiện đề án tái cơ cấu DNNN trong đó trọng tâm là các TđKTNN và TCT NN  là Chính phủ tạm dừng ngay việcthành lập mới tập đoàn kinh tế nhà nước, kiểm kê lại vốn, tài sản nhà nước tại tất cả các tập đoàn xem còn bao nhiêu, lỗ và thất thoát bao nhiêu, phương án xử lý, làm rõ trách nhiệm cá nhân và báo cáo Quốc hội. Tức là cần mổ xẻ từng tập đoàn ra và tổng kết chính xác cái được và chưa được của các Tđ trong quá trình thí điểm vừa qua. 

đồng thời, tổng kết toàn diện việc thí điểm tập đoàn kinh tế nhà nước, qua đó đánh giá đúng cả những mặt tích cực và cả những hạn chế để xã hội có cách nhìn khách quan không vì khuyết điểm của một vài tập đoàn mà phủ nhận tất cả những thành tích đã đạt được. Nếu khẳng định là thành công thì cần xây dựng văn bản ở tầm Quốc hội cho tổ chức và hoạt động của tập đoàn kinh tế nhà nước trong đó cần khắc phục những hạn chế đã chỉ ra ở trên.

đề nghị Quốc hội đặt các tập đoàn kinh tế nhà nước dưới sự giám sát đặc biệt của Quốc hội, đôn đốc Chính phủ thực hiện nghiêm các yêu cầu sau giám sát, tăng cưọng sử dụng công cụ kiểm toán để nâng cao hiệu quả giám sát, đại biểu Nga nhắc lại ý kiến của nhiều đại biểu khác là cần đưa dự án Luật Kinh doanh vốn nhà nước vào chương trình chính thức của năm 2013, vì càng để chậm ngày nào thì càng khó quản lý số vốn nhà nước tại các doanh nghiệp ngày đó.

Với sự gia tăng độ nóng từ sai phạm của Vinalines, hiệu quả hoạt động của tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã được mổ xẻ ròng rã trong nhiều phát biểu ở cả phiên thảo luận về kinh tế xã hội và đề án tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế. Trong đó trọng tâm là tái cấu trúc các TđKT NN và các TCT NN.

 

Nhưng chúng ta cũng phải nhìn nhận lại có phải là tái hay không tái các TđKT NN vì nếu nói chính xác là các Tđ này khi sinh ra đã không đúng với tên gọi về hình thức, nội dung và cả quy trình hoạt động nữa thì đâu có phải là TđKT đúng nghĩa thực tế.

 

Do vậy có thể ta nên cân nhắc lại là cần tổng kết đánh giá hoạt động của mô hình  thí điểm này nếu có hình thành nên hình thức tập đoàn kinh tế thì cũng cần làm lại từ khâu thành lập nó và quản lý giám sát các hoạt động của nó theo đúng quy trình,quy luật phát triển kinh tế, còn như hiện nay là các TDKT được hình thành theo tư duy kinh tế "hình cái phễu" rất kém hiệu quả và nhiều lỗ hổng không đi đến được đích đến của thành công như chúng ta chọ đợi ở mô hình KTTđ theo tư duy kinh tế hình tháp.

Bao cao Ket qua thuc hien Chuong trinh toa dam Nha nuoc voi Doanh nghiep.pdf

 

 

    Mai Huy Tổng hợp

Ý kiến bạn đọc
 

TÁI CÆ  CẤU Nọ€N KINH TẾ GẮN CÆ  CHẾ GIÁM SÁT TẬP đOÀN KTNN đối với nền kinh tế của nước ta thì doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò chủ đạo, do vậy tái cơ cấu nền kinh tế cần thiết phải tái cơ cấu mô hình doanh nghiệp nhà nước và tái cấu trúc hệ thống ngân hàng là việc cần làm ngay. Thực hiện tái cơ cấu nên với quan điểm là không phân biệt quy mô của Ngân hàng thương mại, DNNN, quan trọng nhất là Ngân hàng thương mại, DNNN đang tồn tại phải hoạt động an toàn về vốn, lành mạnh không tiêu cực và kinh doanh có hiệu quả.Trong những năm qua cũng có nhiều tập đòan doanh nghiệp nhà nước làm ăn kinh doanh có hiệu quả đóng góp cho ngân sách nhà nước chiếm tọ· lệ lớn trong khọan thu ngân sách nhà nước, tuy nhiên vẫn còn những tập đòan doanh nghiệp nhà nước làm ăn kinh doanh kém hiệu quả để thua lỗ hàng chục ngàn tọ· đồng, điển hình như tập đòan Vinashin, Vinalines từ Chủ tịch hội đồng quản trị , Tổng giám đốc, kế tóan trưởng vv… bị sai phạm trong quá trình quản lý kinh doanh, làm thất thóat tiền nhà nước, đã bị các cơ quan bảo vệ pháp luật truy tố đưa ra xét xử , những việc làm trên đã gây mất niềm tin của người dân đối với các tập đòan doanh nghiệp nhà nước. Điều đó thể hiện qua khảo sát do phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và WB, sứ quán Ireland tổ chức công bố khảo sát "Thay đổi cảm nhận về Nhà nước và thị trường của người Việt - CAMS 2011". Có đến 70% dân số không hài lòng với sự đóng góp của doanh nghiệp nhà nước. để củng cố niềm tin cho người dân đối với các tập đòan nhà nước, tin vào sự lãnh đạo của đảng và nhà nước , tin vào chế độ ưu việt của nước ta, không có cách nào hơn phải kịp thời tái cơ cấu nền kinh tế của nước ta hiện nay. Tái cơ cấu mang ý nghĩa là sửa chửa những yếu kém trong thời gian vừa qua, tìm hiểu những nguyên nhân khách quan và chủ quan để có hướng khắc phục để tập đòan doanh nghiệp nhà nước tiếp tục phát triển, phù hợp với nền kinh tế thị trường đang tiến trình hội nhập với kinh tế thế giới. Trước tiên cần phân lọai các đơn vị doanh nghiệp nào làm ăn kinh doanh có hiệu quả nên tiếp tục duy trì từng bước cổ phần hóa. Không nên có quan điểm do tái cơ cấu nên phải nhập vào, đối với nền kinh tế không phải là làm bài tóan phép cộng là xong. Có thể có doanh nghiệp, ngân hàng hiện nay với quy mô nhọ đang làm ăn kinh doanh có hiệu quả, nhưng đến khi nhập vào với đơn vị khác tạo ra quy mô lớn hơn, nhưng chưa chắc kinh doanh có hiệu quả. đối với các đơn vị tập đòan doanh nghiệp nhà nước làm ăn kinh doanh bị thua lỗ thất thóat ngân sách quá lớn , việc đầu tiên phải thay ngay các vị lãnh đạo tập đòan, tổng giám đốc .Cần thiết xem lại quy mô của tập đòan hiện nay có phù hợp hay không? Nếu không phù hợp có thể giải thể , để lại các thành viên doanh nghiệp trực thuộc nếu họat động kinh doanh tốt được tiếp tục tồn tại. Nhà nước cần tổ chức lựa chọn bằng cách thi tuyển hoặc xét tuyển, các vị lãnh đạo các doanh nghiệp kể cả nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân biết kinh doanh , làm ăn kinh doanh có hiệu quả trong nhiều năm qua, thuê họ về làm tổng giám đốc hay giám đốc có thời hạn, nhà nước trả lương cho họ xứng đáng với công lao họ bọ ra, nếu mang đến hiệu quả kinh doanh lợi nhuận cao. Trước khi về nhận nhiệm vụ này họ phải trình bày phương án kinh doanh của tập đòan , doanh nghiệp , hiệu quả từ phương án kinh doanh mang lại trong thời gian đến. Nếu trong quá trình kinh doanh, vì sự chủ quan quyết đóan của mình làm thiệt hại thất thóat về tài sản nhà nước họ phải chịu trách nhiệm về vật chất . đối với các Bộ ban ngành có chức năng phải có những văn bản quy định cụ thể ràng buộc các nguồn vốn phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh , nghiêm cấm các tập đòan doanh nghiệp tự ý đầu tư ra ngòai ngành, nếu phát hiện sẽ xử lý theo quy định pháp luật. Hàng năm các cơ quan thanh tra nhà nước , kiểm tóan nhà nước, các ủy ban của Quốc hội cần có chương trình tăng cưọng công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, nhằm phát hiện kịp thời những sai phạm của đơn vị để chấn chỉnh. đơn vị hàng năm phải chủ động thuê kiểm tóan độc lập trong và ngòai nước kiểm tóan quá trình kinh doanh và phải báo cáo quyết tóan tài chính với Bộ chủ quản và Bộ tài chính cơ quan quản lý thuế. Trong những năm qua việc thanh tra, kiểm toán, giám sát của các bộ ban ngành có chức năng , của Quốc hội ít quan tâm đến hoạt động tài chính của các tập đòan đơn vị , để đơn vị tự ý chi tiêu vô nguyên tắc làm thất thóat tiền nhà nước, kinh doanh thua lỗ hàng chục ngàn tọ· đồng, đến khi phát hiện thì việc đã rồi. MINH TRÍ