đăng ký tài sản nhà nước - một năm nhìn lại

Sau hơn 1 năm triển khai thực hiện, với sự hợp tác nghiêm túc của cơ quan tài chính các Bộ, ngành và Sở Tài chính các địa phương, đến nay, cơ sở dữ liệu quốc gia (CSDL) về TSNN đã hình thành và được quản lý tập trung tại Bộ Tài chính. đây được coi là một trong những nỗ lực đáng ghi nhận của ngành Tài chính trong việc đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện Chính phủ điện tử trong thời gian tới.

Công cụ đắc lực quản lý TSNN

Mặc dù là ứng dụng triển khai tin học đầu tiên vào công tác quản lý TSNN song kết quả đạt được từ CSDL quốc gia về TSNN là rất đáng khích lệ với 126 điểm đầu mối trên phạm vi cả nước để thu nhận thông tin về TSNN tại 63 Bộ, ngành trung ương và 64 Sở Tài chính tỉnh thành phố trực thuộc trung ương.

Theo đánh giá của ông Phạm đình Cưọng, Cục trưởng Cục quản lý Công sản, Bộ Tài chính thì đây là lần đầu tiên Chính phủ, Bộ Tài chính cũng như các Bộ ngành và địa phương có một CSDL về TSNN, trong đó chứa đựng khá đầy đủ thông tin về TSNN thuộc phạm vi quản lý của mình. Thực tế, CSDL đã và đang từng bước khẳng định vai trò là một công cụ quản lý có hiệu quả, là  kênh thông tin đắc lực giúp các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đưa ra các biện pháp quản lý TSNN phù hợp hơn.

Việc xây dựng CSDL về TSNN được cho là đã góp phần đồng bộ hóa các công cụ phục vụ cho công tác quản lý TSNN. Việc thực hiện Chương trình đã tạo ra bước đột phá mới về phương thức quản lý theo hướng hiện đại, nhanh nhạy, kịp thời và có hiệu quả cao, dần thay thế cho phương pháp quản lý truyền thống như kiểm kê tài sản hàng năm và báo cáo số liệu bằng giấy… vừa tốn kém, mà thông tin lại thiếu tính thời sự.

Cũng theo ông Cưọng, tính đến ngày 31/12/2010, với cơ chế liên thông đồng bộ với Danh mục các cơ quan, tổ chức, đơn vị có quan hệ với ngân sách nhà nước quản lý tại Kho bạc nhà nước, CSDL đã lưu trữ quản lý được thông tin của 94.560 cơ quan, tổ chức, đơn vị trên phạm vi quản lý của 63 Bộ, ngành trung ương và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trong đó có 82.283 số đơn vị, chiếm 87,1% đang sử dụng TSNN thuộc phạm vi phải kê khai, đăng ký TSNN theo quy định của Chính Phủ.

Không chỉ đưa ra những thông tin cơ bản về TSNN, CSDL còn có thể cung cấp các thông tin chuyên đề khác theo yêu cầu của người quản lý như: Chất lượng từng loại tài sản, cơ cấu phân bố sử dụng, tình hình đầu tư mua sắm…

Với việc nhập liệu đăng ký TSNN chi tiết như vậy trong một thời gian ngắn, có thể khẳng định được tính hiệu quả cũng như khả năng triển khai của Chương trình. đồng thời, thể hiện vai trò đắc lực của công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước về tài sản, để từ đó các cơ quan có để đưa ra các chính sách quản lý về mua sắm, điều chuyển… tài sản trong khối cơ quan nhà nước.

Cần thời gian chuẩn hóa CSDL

Sau khi được tập huấn từ tháng 4 đến tháng 7/2009, tất cả các Bộ, ngành và các địa phương đã đồng loạt tổ chức hướng dẫn cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý thực hiện lập Tọ khai đăng ký TSNN phục vụ cho việc đăng nhập vào Chương trình. đây là nhiệm vụ rất nặng nề, phải triển khai trên diện rộng ở tất cả các đơn vị trong bối cảnh hồ sơ về tài sản của rất nhiều đơn vị không có, hoặc có nhưng không đầy đủ nên phải tiến hành xác lập lại từ đầu. Mặt khác, cũng do đây là lần đầu tiên ứng dụng công nghệ đăng ký điện tử nên công tác triển khai gặp rất nhiều trở ngại, ảnh hưởng không nhọ tới tiến độ cũng như chất lượng đầu vào của của CSDL, phải mất nhiều thời gian chuẩn hóa.

Thực tế, một năm sau thời điểm triển khai Chương trình, số lượng các đơn vị tiến hành đăng ký mới đạt 94% (77.371 đơn vị), vẫn còn 4.912 đơn vị chưa thực hiện triển khai. Trong đó, có 58/63 Bộ, ngành, cơ quan trung ương thực hiện xong toàn bộ 100%, 5 đơn vị không thực hiện nghiêm túc việc lập và gửi Tọ khai đăng ký TSNN đến cơ quan tài chính để cập nhật số liệu vào CSDL gây ảnh hưởng nhất định tới việc thông tin cũng như quản lý TSNN. Ngay cả 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cũng mới đăng ký xong 98% số tài sản.

Việc chậm trễ trên dẫn đến thông tin tại CSDL chưa phản ánh được toàn bộ TSNN tại 100% đơn vị thực hiện kê khai, đăng ký; mà theo ông Cưọng, trong 5 năm qua, Chính phủ không cho mua thêm ô tô công nhưng theo số liệu kiểm kê thì số xe vẫn tăng không ngừng. Vậy nguyên nhân do đâu? Về cơ bản là do các đơn vị không thực hiện nghiêm túc việc lập và gửi Tọ khai đăng ký TSNN đến cơ quan tài chính để cập nhật số liệu vào CSDL.

Bên cạnh đó, việc duy trì, cập nhật thưọng xuyên thông tin vào CSDL là nhiệm vụ quan trọng, đảm bảo cho CSDL phản ánh kịp thời thông tin về TSNN. Song nhiệm vụ này chưa được các Sở Tài chính quan tâm đúng mức, đa số các địa phương chưa có quy định luân chuyển chứng từ đầu tư, mua sắm, thanh lý TSNN qua bộ phận nhập liệu; trong khi toàn bộ thông tin biến động của TSNN  thuộc diện phải đăng ký đều nằm ở Sở Tài chính (theo quy định về phân cấp quản lý TSNN của địa phương).

Ngoài ra, ở một số địa phương thực hiện phân cấp nhiệm vụ nhập số liệu cho phòng Tài chính quận, huyện hoặc chia cắt nhiệm vụ nhập liệu cho các phòng cùng nhập số liệu nên mặc dù kết quả thực hiện khá cao song đến nay vẫn chưa kết thúc xong việc nhập số liệu đầu kỳ cũng làm cho CSDL đến nay chưa phản ánh hết được thực trạng quản lý, sử dụng TSNN.

Không chỉ có vậy, rất nhiều TSNN không có hồ sơ ban đầu hoặc có nhưng thông tin không đủ hoặc bị sai lệch so với thực tế còn lớn. Nhất là trong lĩnh vực nhà đất, cùng với sự thay đổi khung giá đất, và các cách hiểu khác nhau về sân chơi, khuôn viên, nhà để xe…nên các cán bộ quản trị nhập liệu hoặc là để trống, hoặc nhập vào một số liệu chung chung, đại khái thay vì nhập giá trị thực tế của loại tài sản này. Chính điều này làm cho tính thời sự cũng như độ chính xác của CSDL bị ảnh hưởng đáng kể.

Do đó, để CSDL quốc gia về TSNN được thể hiện một cách xác thực nhất, quá trình sử dụng đòi họi các tác nghiệp phải được chuẩn hóa và thực hiện thống nhất. Thực chất, chuẩn hóa dữ liệu trước hết phải ở khâu chuẩn hóa nghiệp vụ chuyên môn về quản lý TSNN cũng như khâu quản trị nhập liệu như đảm bảo thông tin đơn vị, đối chiếu tọ khai đăng ký TSNN bằng giấy với số liệu đã được nhập vào Chương trình.

Sử dụng CKS cho đăng ký TSNN

Cùng với đó, ngày 22/2/2011, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh đã ra Quyết định số 324/Qđ-BTC về việc cấp chứng thư số. Thực hiện nhiệm vụ này, tại Hội nghị Tập huấn chính sách mới về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước vừa diễn ra ngày 3-4/3 tại Hà Nội, Hai đơn vị chức năng của Bộ Tài chính là Cục quản lý Công sản và Cục Tin học và Thống kê Tài chính đã phối hợp  bàn giao chứng thư số cho Bộ, cơ quan Trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để quản trị, khai thác CSDL quốc gia về TSNN. Theo đó, Chứng thư số sẽ được cấp cho cán bộ có quyền quản trị phê duyệt đăng ký TSNN của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ (Vụ Kế hoạch tài chính), địa phương (Sở Tài chính); mỗi đơn vị được cấp 1 chứng thư số, hiện cả nước đã có 933 cán bộ có quyền truy nhập Chương trình này.

đây là thiết bị chứa khóa bí mật eToken được chứng thực bởi Ban Cơ yếu Chính phủ nhằm xác thực thông tin, tăng tính bảo mật và an toàn thông tin trong các giao dịch điện tử của các cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc hệ thống chính trị theo chế độ "tối mật" nhà nước. Khi áp dụng chữ ký số, mọi dữ liệu nhập vào chương trình đều được kiểm soát và xác nhận của người được cấp chứng thư số, từ đó nâng cao tính tuân thủ và chính xác của thông tin. Như vậy, trong thời gian 72 giọ kể từ khi gặp các tình huống như: lộ mật khẩu, thay đổi người sử dụng, mất thiết bị… phải báo cáo về Cục quản lý Công sản và đề nghị cấp, đổi thiết bị chứa khóa bí mật (eToken) bị họng hoặc hết hạn sử dụng. Có thể nói, đây chính  là một trong những nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc nâng cao năng lực quản lý tài sản công.