Bức xúc tình trạng lạm thu, lạm chi ở trường học

 
Mỗi nơi một kiểu thu
 
Ðơn cử như trường Tiểu học Bùi Thị Xuân ở thị trấn Kiến Ðức (Ðắk R’lấp) trong năm học 2011- 2012, ngoài các khoản đóng góp bắt buộc theo quy định, nhà trường đã triển khai thu đối với mỗi học sinh gồm: quỹ hội phụ huynh 400.000 đồng; tiền xây dựng phòng học từ 650.000- 850.000 đồng; dạy thêm 100.000 đồng/tháng. Ngoài ra, trường còn thu thêm nhiều khoản khác như: quỹ lớp, quỹ khuyến học, tiền thuê dọn vệ sinh, giấy mực, sửa chữa nhọâ€¦ Sang năm học 2012-2013, trong dự kiến thu, chi của trường, danh mục này cũng không giảm bớt, thậm chí số tiền thu ở một số khoản còn tăng hơn. Tương tự, trường THCS Nguyễn Du cũng ở thị trấn Kiến Ðức thì một số khoản thu có mức khá cao như: quỹ ủng hộ tự nguyện 500.000 đồng; quỹ khen thưởng 100.000 đồng; quỹ vệ sinh 70.000 đồng; quỹ xây nhà chức năng 600.000 đồng…
 
Tại địa bàn thị xã Gia Nghĩa, qua khảo sát 4 trường gồm: trường THPT Chu Văn An, trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm, trường Tiểu học Võ Thị Sáu và trường Mầm non Hoa Bưởi cho thấy, ngoài quỹ hội cha mẹ học sinh đều ấn định mức thu 400.000 đồng/ học sinh thì các quỹ vệ sinh, quỹ lớp, điện, nước, khuyến học… mỗi trường đều có một mức thu khác nhau. Ðiều đáng nói, danh sách các khoản thu ở các trường bậc mầm non, tiểu học thưọng nhiều hơn các trường THPT. Thậm chí, theo phản ánh của một số phụ huynh, có một số trường còn thu mỗi học sinh 10.000đồng/ tháng để giáo viên chủ nhiệm nhắn tin cho phụ huynh khi có việc cần. Như vậy, chỉ nhẩm tính, một lớp vài ba chục em, mỗi năm học, cô giáo chủ nhiệm có "ra sức nhắn tin" cũng khó mà hết được số tiền này. Việc thu đã vậy, còn việc chi của hầu hết các trường cũng không đúng mục đích theo quy định.

Ông Vương Thái Lư, Phó Ban Văn hóa - Xã hội HđND tỉnh kết luận khảo sát tình hình thu, chi tại trường THPT Chu Văn An (Gia Nghĩa). Ảnh: Hà An

Biết sai nhưng vẫn làm
 
 Mặc dù từ đầu năm học, Sở Giáo dục-Ðào tạo đã có Công văn 1132 gửi các trường trên địa bàn tỉnh để chỉ đạo việc thu, chi; trong đó có nêu rõ: "Những khoản thu tự nguyện từ phụ huynh là không bắt buộc và nhằm phục vụ cho việc tổ chức hoạt động chăm sóc, động viên, khen thưởng học sinh". Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các trường vẫn triển khai huy động các quỹ theo hình thức tự nguyện cho các mục đích như: sửa chữa nhọ, khuyến học, xây dựng phòng học, nhà chức năng, nhà đa năng….
 
Chỉ tính riêng trong 2 năm học 2011- 2012 và 2012- 2013, trên địa bàn huyện Ðắk R’lấp đã có 4 trường học triển khai thu tiền xây dựng lớn, bao gồm:  trường Tiểu học Bùi Thị Xuân, trường Tiểu học Ðoàn Thị Ðiểm, trường  THCS Trần Quang Khải, trường THCS Nguyễn Du để xây dựng 8 phòng học và 2 nhà đa năng với kinh phí trên 4,5 tọ· đồng. Mặc dù Thông tư 55, ngày 7/1/2012 của Bộ GD-ÐT quy định rõ các khoản không được thu và chi từ đóng góp tự nguyện của phụ huynh học sinh, nhưng không hiểu sao, Ban đại diện cha mẹ học sinh các trường vẫn nhất trí thông qua các khoản thu chi này. Mức thu cao nhất có trường lên tới 1,2 triệu đồng/ học sinh. Cái sai rõ nhất của các trường là mặc dù Bộ GD-ÐT đã có quy định cấm thu quỹ tự nguyện theo hình thức ấn định khung, nhưng hầu như trường nào cũng đều làm ngược lại. Qua đó cho thấy, việc đóng góp này mặc dù là mang tính tự nguyện, đóng theo nhu cầu của phụ huynh, nhưng thực chất lại là khoản thu bắt buộc được cào bằng.
 
Về việc chi thì trong số các khoản chi của các trường, hầu hết nguồn thu tự nguyện từ phụ huynh học sinh đều được chi cho các khoản mà Thông tư 55 cấm. Thậm chí, có trường còn lấy nguồn này để chi cho các việc như khen thưởng giáo viên, một số hoạt động của trường. Trong khi đó, theo quy định thì những khoản này thuộc về nguồn chi thưọng xuyên. Lý giải về vấn đề này, lãnh đạo các trường đều có chung một lập luận là nếu không chi từ các khoản thu đóng góp cho những hoạt động trên thì trường không có kinh phí để hoạt động. Bởi vì, theo quy định của UBND tỉnh, mỗi trường đều được trích 20% trong kinh phí hàng năm để chi thưọng xuyên. Tuy nhiên, khi về các địa phương, UBND các huyện, thị xã đã thống nhất "cắt bớt" khoản này để dùng cho các hoạt động khác của phòng giáo dục. Cụ thể như ở huyện Ðắk R’lấp, ngoài 80% kinh phí chi lương, mỗi trường chỉ được trích lại không quá 13% để chi thưọng xuyên. ọž thị xã Gia Nghĩa, hầu hết các trường trên địa bàn các phưọng trung tâm, mức chi thưọng xuyên hàng năm chỉ có 8%. Vì vậy, mặc dù biết là trái với quy định, nhưng các trường vẫn buộc phải dùng nguồn từ các khoản đóng góp để chi (?).
 
Theo ông Vương Thái Lư, Phó Ban Văn hóa- Xã hội HÐND thì việc thu chi của các nhà trường thời gian qua không đúng với một số quy định hiện hành, đặc biệt là khoản thu tự nguyện. Các trường thu theo hình thức chia bình quân hoặc huy động đóng góp tự nguyện một số khoản thu, nhưng thực chất như là bắt buộc đã làm tăng thêm gánh nặng kinh tế đối với phụ huynh học sinh, nhất là gia đình khó khăn, khu vực nông thôn. Có thể nói, không riêng gì huyện Ðắk R’lấp và thị xã Gia Nghĩa mà tình trạng lạm thu, lạm chi chắc chắn sẽ xảy ra ở nhiều địa phương khác trong tỉnh nữa.

Ban VH-XH HđND tỉnh giám sát việc thu chi tại trường mầm non Hoa Bưởi

Phải kịp thời chấn chỉnh
 
Xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục là một chủ trương đúng của Nhà nước nhằm huy động các nguồn lực để đầu tư cho sự nghiệp "trồng người". Thế nhưng, nhiều trường đã "vận dụng" tối đa vấn đề này bằng việc liệt kê danh sách đóng góp, huy động từ phụ huynh học sinh vào "xã hội hóa". Ngoài những trường huy động nguồn đóng góp để xây dựng những công trình lớn, thì có một số trường còn dùng hình thức huy động tự nguyện vào việc mua sắm trang thiết bị dạy học, máy móc theo chương trình chuẩn hóa. Nhiều phụ huynh dù biết một số khoản thu vô lý, nhưng cũng đành ngậm ngùi chấp nhận đóng vì sợ ảnh hưởng đến việc học tập của con mình.
 
Ðược biết, sắp tới, Thưọng trực HÐND tỉnh sẽ trực tiếp làm việc với Sở GD-ÐT để kịp thời chấn chỉnh tình trạng lạm thu, lạm chi ở các trường học cũng như yêu cầu các cấp, các ngành tăng cưọng công tác kiểm tra việc thu, chi của các trường, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm, ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh, kinh tế của người dân.
 

"Thông tư 55 của Bộ Giáo dục-Ðào tạo ban hành kèm Ðiều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh có hiệu lực thi hành từ ngày 7/1/2012 nêu rõ: Việc thu, chi kinh phí của Ban đại diện cha mẹ học sinh phải đảm bảo nguyên tắc công khai, dân chủ; không quy định mức kinh phí ủng hộ bình quân cho các cha mẹ học sinh. Ban đại diện cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh như: sửa chữa, nâng cấp, xây mới các công trình của nhà trường; bảo vệ cơ sở vật chất, an ninh nhà trường; vệ sinh trường lớp; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường lớp hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên; hỗ trợ công tác quản lí, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục".

 
Bài, ảnh: Hà An