'Không vì Vinashin, Vinalines mà hắt hủi kinh tế biển'

- đề án tái cơ cấu nền kinh tế mà Chính phủ vừa trình vẫn đặt nhiều kỳ vọng vào các ngành đóng tàu, vận tải biển… Sau những vụ việc tại Vinashin, Vinalines, lựa chọn này liệu có còn phù hợp?

Ông Trần Du Lịch cho rằng nên tăng vai trò giám sát của Quốc hội với các tập đoàn. Ảnh: Hoàng Hà

- Tôi nghĩ phải tách biệt 2 việc. Phát triển đóng tàu, vận tải hàng hải là những ngành mang tính chiến lược quốc gia. Tiếc rằng, chúng ta thiếu chính sách cho các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước tham gia, nguồn lực chỉ tập trung cho một số tập đoàn, tổng công ty.

Do đó, khi những sự việc này xảy ra thì càng cần phải khẳng định rõ ràng. định hình những ngành công nghiệp riêng gắn liền với công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt là kinh tế biển là cần thiết. Còn việc các tập đoàn làm ăn thua lỗ là chuyện riêng. Nếu như chúng ta nhìn các tập đoàn đó mà bi quan với cả ngành công nghiệp thì không nên. Rất tiếc rằng trong đề án này mới chỉ chọn ra ngành, chứ chưa có giải pháp gì cụ thể để phát triển những ngành đó.

- Tuy vậy, có một thực tế là nhiều nước phát triển hiện đã chuyển giao dần các ngành như đóng tàu, vận tải biển cho các nước kém phát triển hơn. Việt Nam tái cơ cấu kinh tế lại chọn ngành đó làm mũi nhọn thì liệu có hợp thời, nhất là khi ngành công nghiệp phụ chưa đáp ứng đủ nhu cầu?

- Vấn đề mấu chốt nằm ở chỗ ngành công nghiệp phụ trợ, hỗ trợ cho hoạt động đóng tàu chưa phát triển, chứ không phải là mình phải theo người ta, người ta làm mình phải làm, người ta thôi mình thôi.

Căn cứ xác định ngành gì làm mũi nhọn phải theo xu thế toàn cầu, có so sánh lợi thế tĩnh, động của Việt Nam. Ví dụ Việt Nam là nước có bọ biển dài, là cánh cửa nhìn ra thế giới. Kinh tế biển là lợi thế không phải quốc gia nào cũng có. Do vậy từ lâu chúng ta đã xác định đóng tàu, vận tải biển là ưu tiên nhưng chưa làm được gì nhiều.

ọž Việt Nam hiện nay, trong thương mại, dịch vụ giao nhận, hàng hải… hầu hết đều thuê ngoài, tốn ngoại tệ rất lớn, dẫn tới tình trạng xuất khẩu thì giá FOB (giá giao lên tàu), nhập khẩu thì giá CIF (tính cả phí vận chuyển). Thành ra dịch vụ người ta hưởng hết. Nhưng vì chúng ta cứ tập trung cho các tập đoàn, tổng công ty nên các ngành đó không phát triển được.

đúng là nhiều nước hiện không muốn làm đóng tàu. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không làm, bởi như tôi nói ở trên, phải căn cứ vào vị thế. Có thể ta chưa đóng hay kinh doanh được những tàu lớn. Nhưng vận tải dọc bọ biển lại là ngành lợi thế của Việt Nam. Do vậy, không nên thấy người ta thôi không làm nữa thì mình cũng "hắt hủi theo".

- Theo ông bài học lớn nhất sau những vụ việc ở Vinashin, Vinalines là gì thưa ông?

- Như tôi đã đề cập nhiều lần thì bài học lớn nhất là công khai minh bạch. Mọi thông tin của doanh nghiệp Nhà nước cần được minh bạch giống như các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán. Như vậy, nó sẽ chịu sự giám sát chung của xã hội. Các tập đoàn, tổng công ty, một khi được xem là của Nhà nước, thì phải là doanh nghiệp của toàn dân.

Tiếc rằng các cơ quan quản lý đã hứa hẹn nhiều lần, nhưng đến nay chưa làm được. Tôi cho rằng phải đưa vai trò giám sát tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thành một đạo luật, hằng năm báo cáo Quốc hội. Quốc hội như vậy mới có thể trực tiếp giám sát được.

- đối với đề án tái cơ cấu nền kinh tế, ông nhận xét gì về những điều được Chính phủ trình bày?

- Tôi từng hy vọng tại kỳ họp lần này, đề án mà Chính phủ trình sẽ đưa ra một số quyết sách để Quốc hội có thể thông qua, nhằm tạo động lực, chuyển biến được nền kinh tế. Tuy nhiên, với những gì nhận được, tôi nghĩ đây mới chỉ là cái khung, chưa phải đề án đầy đủ.

Bởi vì quan trọng nhất không phải là chúng ta nói phát triển ngành gì, trồng cây gì, nuôi con gì... mà quan trọng nhất là nguồn lực nào, cách làm nào, ai làm, làm lúc nào…? Tiếc là đề án chưa nêu được những ý này nên việc tính toán nguồn lực, khả năng thực hiện ở thời điểm này vẫn là rất khó.

Trao đổi bên hành lang Quốc hội, Tiến sĩ Nguyễn đình Cung - Phó viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương - cho rằng đề án lần này không nhằm tạo ra thêm một "khâu đột phá" mà nhấn mạnh tới tính đồng bộ, ưu tiên cũng như cốt lõi của các giải pháp. Là một trong những người chấp bút cho đề án, ông Cung cho rằng có rất nhiều việc phải làm với doanh nghiệp nhưng quan trọng nhất là minh bạch thông tin. Ông Cung đề xuất áp dụng các thông lệ quốc tế cho các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước để cải cách hoạt động, qua đó tăng hiệu quả và tính minh bạch.

Vnexpress

CẦN CÓ NHÀ QUẢN LÝ KINH DOANH GIọŽI đọ‚ LÃNH đáº O CÁC TẬP đOÀN DOANH NGHIọ†P NHÀ NƯỊC TRONG THọ°C HIọ†N đọ€ ÁN TÁI CÆ  CẤU DOANH NGHIọ†P NHÀ NƯỊC
Trong những năm qua cũng có nhiều tập đòan doanh nghiệp nhà nước làm ăn kinh doanh kém hiệu quả để thua lỗ hàng chục ngàn tọ· đồng, điển hình như tập đòan Vinashin, Vinalines từ Chủ tịch hội đồng quản trị , Tổng giám đốc vv… bị sai phạm trong quá trình quản lý kinh doanh, làm thất thóat tiền của nhà nước và nhân dân, đã bị các cơ quan bảo vệ pháp luật truy tố đưa ra xét xử , những việc làm trên đã gây mất niềm tin của người dân đối với các tập đòan doanh nghiệp nhà nước. Điều đó thể hiện qua khảo sát do phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và WB, sứ quán Ireland tổ chức công bố khảo sát "Thay đổi cảm nhận về Nhà nước và thị trường của người Việt - CAMS 2011". Có đến 70% dân số không hài lòng với sự đóng góp của doanh nghiệp nhà nước. để có hướng khắc phục để tập đòan doanh nghiệp nhà nước tiếp tục phát triển, phù hợp với nền kinh tế thị trường đang tiến trình hội nhập với kinh tế thế giới. Trước tiên cần phân lọai các đơn vị doanh nghiệp nào làm ăn kinh doanh có hiệu quả nên tiếp tục duy trì từng bước cổ phần hóa. Không nên có quan điểm do tái cơ cấu nên phải nhập vào, đối với nền kinh tế không phải là làm bài tóan phép cộng là xong. Có thể có doanh nghiệp hiện nay với quy mô nhọ đang làm ăn kinh doanh có hiệu quả, nhưng đến khi nhập vào với đơn vị khác tạo ra quy mô lớn hơn, nhưng chưa chắc kinh doanh có hiệu quả. đối với các đơn vị tập đòan doanh nghiệp nhà nước làm ăn kinh doanh bị thua lỗ thất thóat ngân sách quá lớn , việc đầu tiên phải thay ngay các vị lãnh đạo tập đòan, Tổng giám đốc .Cần thiết xem lại quy mô của tập đòan hiện nay có phù hợp hay không? Nếu không phù hợp có thể giải thể , để lại các thành viên doanh nghiệp trực thuộc nếu họat động kinh doanh tốt được tiếp tục tồn tại. Cần thay đổi tư duy việc bổ nhiệm các vị lãnh đạo các tập đoàn doanh nghiệp nhà nước như thời gian vừa qua, như trường hợp bổ nhiệm ông Dương Chí Dũng làm Chủ tịch HđTV Vinalines không biết quản lý kinh doanh, trong thời gian dài để cho hoạt động thua lỗ, kém hiệu quả, thất thoát vốn nhà nước, nhưng sau đó lại được cơ quan chủ quản là Bộ GTVT tiếp tục đề bạt cất nhắc và có quyết định bổ nhiệm ông này lên làm Cục trưởng Cục Hàng hải VN. Nếu cách sử dụng con người như vậy không biết các tập đoàn doanh nghiệp nhà nước có còn tồn tại nữa hay không?, vì cuối cùng cũng phải phá sản, nhà nước không thể nào bao cấp mãi. Muốn tồn tại chỉ bằng cách lựa chọn người biết quản lý kinh doanh , đây là yếu tố quyết định, do vậy Nhà nước cần tổ chức lựa chọn bằng cách thi tuyển hoặc xét tuyển, các vị lãnh đạo các doanh nghiệp kể cả nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân biết kinh doanh , làm ăn kinh doanh có hiệu quả trong nhiều năm qua, thuê họ về làm Tổng giám đốc hay Giám đốc có thời hạn, nhà nước trả lương cho họ xứng đáng với công lao họ bọ ra, nếu mang đến hiệu quả kinh doanh lợi nhuận cao. Trước khi về nhận nhiệm vụ này họ phải trình bày phương án kinh doanh của tập đòan , doanh nghiệp , hiệu quả từ phương án kinh doanh mang lại trong thời gian đến. Nếu trong quá trình kinh doanh, vì sự chủ quan quyết đóan của mình làm thiệt hại thất thóat về tài sản nhà nước họ phải chịu trách nhiệm về vật chất . đối với các Bộ ban ngành có chức năng phải có những văn bản quy định cụ thể ràng buộc các nguồn vốn phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh , nghiêm cấm các tập đòan doanh nghiệp tự ý đầu tư ra ngòai ngành, nếu phát hiện sẽ xử lý theo quy định pháp luật. Hàng năm các cơ quan thanh tra nhà nước , kiểm tóan nhà nước tăng cưọng công tác thanh tra, kiểm tra, nhằm phát hiện kịp thời những sai phạm của đơn vị để chấn chỉnh.Hoặc đơn vị hàng năm phải thuê kiểm tóan độc lập trong và ngòai nước kiểm tóan quá trình kinh doanh và phải báo cáo quyết tóan tài chính với Bộ chủ quản và Bộ tài chính cơ quan quản lý thuế. Trong những năm qua việc thanh tra, kiểm tra ít quan tâm đến các tập đòan đơn vị , để đơn vị tự ý chi tiêu vô nguyên tắc làm thất thóat tiền nhà nước, kinh doanh thua lỗ hàng chục ngàn tọ· đồng, đến khi phát hiện thì việc đã rồi , cuối cùng hậu quả bị dư luận phê phán Doanh nghiệp Nhà nước lỗ, dân chịu. MINH TRÍ