Ngay trong cuộc họp với các DN có vốn đầu tư nước ngoài các tỉnh phía nam, được Phòng Công nghiệp – Thương mại VN (VCCI) tổ chức tại TP HCM, vào ngày 30.5 vừa qua, đã cho thấy không ít khó khăn, vướng mắc ở các địa phương, khi triển khai giải quyết thủ tục hỗ trợ DN bị thiệt hại. Theo ông Thái Văn Thụy – Tổng GĐ Cty TNHH Active International VN (KCN Sóng Thần 2): “DN tôi bị đốt phá, thiệt hại khoảng 5 triệu USD; thế nhưng, Cty bảo hiểm chỉ chấp nhận bồi thường hơn 1 triệu USD. Biết làm sao đây ? ”. Cty Active chỉ là một trong số 10 DN chuyên sản xuất, lắp ráp xe đạp xuất khẩu của Đài Loan ở tỉnh Bình Dương (BD) bị thiệt hại nặng nhất. Trong đó, riêng Cty Asama, với tổng vốn đầu tư khoảng 63 triệu euro (tương đương 90 triệu USD), đã bị đốt cháy thiêu rụi hoàn toàn… Ngoài ra, còn khoảng 6 -7 Cty khác cũng trong cảnh ngộ tương tự. Nếu mọi hỗ trợ từ phía chính quyền và bồi thường từ các Cty bảo hiểm suôn sẽ, nhanh nhất, các DN này cũng phải mất từ 1 – 2 năm mới có thể tái sản xuất trở lại bình thường. Như vậy, trong suốt thời gian chờ khôi phục này, làm gì để các DN trên có thể cầm cự và hàng ngàn CN lấy đâu nguồn thu nhập để sống ? Theo phản ánh của các DN Đài Loan, vướng mắc trước mắt của các DN là việc trả lương cho CN trong những ngày diễn ra tuần hành, ngừng sản xuất. Có DN có tới 30.000 CN, nên việc trả lương này là khoản tiền khổng lồ. Mặc dù Chính phủ cho phép DN khấu trừ thuế thu nhập DN hoặc khấu trừ vào chi phí trước khi tính thuế kể từ tháng 7 tới, nhưng các DN thắc mắc, DN trả lương cho CN theo lương cơ bản ký trên HĐLĐ hay phải trả bằng toàn bộ nguồn thu nhập thực tế cho CN ? Nếu DN khó khăn chưa chi trả, liệu sắp tới CN có đình công hay không ? DN bị đốt cháy hoàn toàn, chưa sản xuất gì hết thì lấy đâu ra doanh thu mà khấu trừ thuế hay khấu trừ chi phí ?.v.v…
Cty sản xuất xe đạp Asama bị cháy rụi hoàn toàn
Trong khi đó, theo ông Phạm Văn Hảo - GĐ Sở Tài chính tỉnh BD, hàng loạt vướng mắc xung quanh việc thống kê thiệt hại tại khoảng 400 DN bị đập phá tài sản trên địa bàn tỉnh BD. Những vướng mắc này đòi hỏi phải có thời gian mới giải quyết được. Ông Hảo cho hay: “ Bước đầu kiểm tra được hơn 200 DN, thì phần lớn thiệt hại mà DN đưa ra, đoàn kiểm tra chỉ có thể… ước tính, chứ chưa thể kiểm tra, thống kê, kết luận bằng con số chính xác dựa trên hồ sơ, sổ sách…”. Rất nhiều DN lúng túng, không thể nhớ ra cái gì mất, cái gì còn, cái gì bị hủy hoại…; bởi mọi giấy tờ, chứng từ, hồ sơ đều bị cháy, hoặc bị thất lạc. Một số DN xin gia hạn thêm thời gian để họ có thể kê khai thiệt hại; đồng thời tạo điều kiện để thẩm định giữa kê khai thiệt hại của DN so với hồ sơ, thủ tục liên quan tại cơ quan chức năng. Ngoài ra, thêm một khó khăn nữa là các Cty bảo hiểm đòi hỏi DN bị thiệt hại phải có sự xác minh của cơ quan công an trên hồ sơ, Cty bảo hiểm mới chấp nhận xem xét bảo hiểm.v.v… Chưa kể rất nhiều bất cập, tréo ngoe khác như: DN chỉ kê khai thiệt hại tài sản nhà xưởng, trang thiết bị, máy móc bị thiệt hại theo đơn giá mới, mà không khấu trừ giá trị theo thời gian sử dụng, khiến việc kê khai thiệt hại chưa chuẩn xác. Có trường hợp một văn phòng DN chỉ có 25 người, nhưng kê khai bị mất đến 40 cái máy vi tính xách tay (?!)... Theo ông Lê Văn Trang – Cục trưởng Cục thuế tỉnh BD: “Cái khó khăn lớn nhất hiện nay là chúng tôi không thể kiểm tra thủ tục, đối chiếu với giấy tờ từ phía DN, vì nhiều DN đã bị cháy hồ sơ, tài liệu hoàn toàn”. Nhiều địa phương cũng cho biết: Có trường hợp cá nhân, DN kê khai mất hàng tỷ đồng, nhưng không có cơ sở để xác minh… Tất cả những vướng mắc, bất cập trên đã khiến cho việc giải quyết hỗ trợ, giúp các DN bị thiệt hại sớm khôi phục sản xuất, còn nhiều nhiêu khê, trở ngại.
Trưởng Ban Quản lý KCN tỉnh BD đang khảo sát một DN bị thiệt hại.
Cách gì “giữ chân” DN có vốn đầu tư nước ngoài ?
Ông Huỳnh Uy Dũng – Tổng GĐ Cty CP Đại Nam – cho biết: “ Những DN sản xuất xe đạp (100% vốn Đài Loan) ở KCN Sóng Thần 2 do chính tôi thu hút đầu tư cách đây 15 năm. Giờ, khoảng 10 DN này lại bị thiệt nặng nề nhất tỉnh BD. Họ đau một, cá nhân tôi cũng như chính quyền và người dân BD đau mười. Quan trọng lúc này là chúng ta phải làm mọi cách để “giữ chân”, “níu chân” những DN này lại, để họ tiếp tục đầu tư, gắn bó với VN”. Thật vậy, trong khả năng của mình – một nhà đầu tư cơ sở hạ tầng KCN, ông Dũng đã quyết định ngay cho Cty Active mượn 5.000 m2 đất trống tại KCN Sóng Thần 2 để Active khôi phục sản xuất ngay, giải quyết đơn hàng cho đối tác ở Mỹ và châu Âu. Việc mượn đất này có thể kéo dài từ 5 – 15 năm, hoàn toàn miễn phí. Ngoài ra, ông Dũng cũng chỉ đạo Cty Đại Nam dành 18.000 m2 kho bãi ở Trung tâm hành chính Dĩ An cho nhóm Cty xe đạp Đài Loan làm nơi chứa vật tư, nguyên liệu sản xuất, không lấy phí, trong suốt thời gian các DN này xây dựng lại nhà máy mới.
Đa số DN Đài Loan đang rất mong muốn tỉnh BD có những giải pháp thiết thực, cụ thể để giúp DN khôi phục sản xuất.
Chưa hết, Cty Đại Nam cũng tạo điều kiện cho 10 DN sản xuất xe đạp trên mượn toàn bộ nhà xưởng tại Cụm công nghiệp Tân Định, cùng các biệt thự, phòng nghỉ cho chuyên gia… để các DN này có thể lắp đặt dây chuyền, thiết bị máy móc, phục vụ cho tái sản xuất, tiếp tục hoàn thành các đơn hàng xuất khâu đang dang dở, trong thời gian nhà xưởng tại KCN Sóng Thần 2 bị cháy, chưa xây dựng mới. Tương tự, gần đây, ông Nguyễn Ngọc Luận – Tổng GĐ Cty TNHH Hoàng Linh (TP HCM), cũng đánh tiếng hỗ trợ các DN bị thiệt hại với những giải pháp thiết thực không kém. Ông Luận tuyên bố sẽ hỗ trợ 50% chi phí thi công, lắp đặt cửa kính cho các nhà xưởng bị thiệt hại… Nghĩa cử hào hiệp trên đã tác động tới hàng loạt DN khác trong ngành xây dựng noi theo. Cụ thể: Cty CP Vietstone (chuyên thi công đá granite), Cty TNHH Mộc Thành Văn (chuyên thi công sàn nâng kỹ thuật trong các tòa nhà văn phòng, KCN), Cty CP Tư vấn thiết kế xây dựng nội thất Văn Tấn Hoàng (chuyên thi công nội thất văn phòng), Cty TNHH K.M.Y (chuyên sản xuất trang thiết bị xây dựng).v.v... đã nhất loạt đồng ý hỗ trợ chi phí xây dựng, tái thiết nhà xưởng cho các DN bị thiệt hại. Trong lúc đó, về phía nhà nước, ông Lê Văn Trang – Cục trưởng Cục thuế tỉnh BD – cho biết: “ Đối với tài sản mà DN báo mất, chúng tôi giao cơ quan công an điều tra, xác minh để xem xét đưa vào giá trị thiệt hại của DN. Chúng tôi sẽ xem xét các khoản nợ phát sinh về thuế tính cho đến hết tháng 4. Các DN sẽ được gia hạn cho đến 2 năm. Cục thuế tạm dừng việc thanh tra theo kế hoạch đối với 600 DN; ngừng ngay việc thanh tra, kiểm tra các DN có thiệt hại. Ngoài ra, khi kiểm tra đủ hồ sơ sẽ hoàn thuế cho DN, thời gian xử lý giảm từ 6 ngày còn 3-4 ngày”. Ở thị xã Thuận An, chính quyền địa phương đã làm thủ tục giao trả tài sản của các DN bị “hôi của” có giá trị hơn 9 tỷ đồng. Tương tự, một số địa phương khác cũng tiến hành trao máy móc, thiết bị để các doanh nghiệp có thể hoạt động trở lại. Bên cạnh những giải pháp tức thời trên, cũng có ý kiến để “giữ chân” DN có vốn đầu tư nước ngoài trong bối cảnh này, nhà nước cần hối thúc các Cty bảo hiểm thực hiện việc chi trả bồi thường với những thiệt hại xảy ra. Trước hết là trả ngay 50% tiền bảo hiểm để DN nhanh chóng khắc phục tổn thất. Về phía các ngân hàng, cần phải khoanh nợ cho DN, giảm lãi suất khung từ 1-2%, tiếp tục giữ hạn mức cho DN và tăng tín dụng cho DN cần thiết vay vốn. Tính đến cuối tháng 5.2014, theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước - chi nhánh tỉnh BD, có 306 DN, với dư nợ khoảng 2.870 tỷ đồng thuộc các DN bị thiệt hại trong vụ đập phá vừa qua... Ông Hàng Vay Chi – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng GĐ KCN Việt Hương – nói: “Hơn lúc nào hết, chúng tôi cần ở chính quyền và các cơ quan chức năng, có thẩm quyền liên quan, từ trung ương xuống địa phương, đưa ra những giải pháp thật sự thiết thực, cụ thể, hiệu quả, không chung chung… Giải quyết ngay những vấn đề phát sinh tại DN. Tất cả chỉ vì một mục tiêu duy nhất là giúp các DN bị thiệt hại hồi sinh, sớm trở lại sản xuất 100%. Chính những giải pháp cụ thể, thiết thực giúp DN từng bước vượt qua khó khăn, mới lấy lại niềm tin từ các DN. Từ đó, mới “giữ chân”, “níu chân” DN gắn bó và tiếp tục đầu tư ở BD”.