"Liều thuốc" nào để công an xã bớt... lạm quyền?

Tiếng chuông cảnh tỉnh

Không ai phủ nhận vai trò của công an xã (CAX) trong việc xây dựng và thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở cấp cơ sở. Song, liên tiếp trong thời gian gần đây, trên nhiều địa phương trong cả nước, liên tiếp xảy ra nhiều vụ do CAX "ra tay" một cách quá mức đối với những người vi phạm hoặc nghi là vi phạm pháp luật. Điều này đang gióng lên hồi chuông báo động trong khâu tuyển chọn, đào tạo lực lượng này.

Lực lượng CAX đang rất cần được "nâng cấp" về nhiều mặt

Sự việc gây xôn xao dư luận suốt những ngày qua khiến hàng trăm hộ dân thuộc các xã Tiên Minh và Quang Phục (Tiên Lãng, Hải Phòng) như "đang ngồi trên đống lửa" trước sự xuất hiện của một đối tượng "yêu râu xanh" gây ra hàng loạt vụ sàm sỡ, dâm ô với nữ sinh ở địa phương. Lo lắng và bất bình, sau nhiều ngày mai phục, chiều 3/11/2012, người dân đã tổ chức vây bắt được một đối tượng được cho là thủ phạm khiến họ mất ngủ bấy lâu.

Sau khi đưa về cơ quan công an, bị các nạn nhân nhận diện, đối tượng đã phải khai tên là Vũ Văn Quỳnh, hiện đang công tác trong lực lượng công an. Sau 3 ngày tập trung điều tra, chiều 6/11/2012, cơ quan cảnh sát điều tra công an TP.Hải Phòng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với nguyên thượng sỹ Vũ Văn Quỳnh (SN 1989, quê ở xã Hùng Thắng, huyện Tiên Lãng, TP.Hải Phòng) về tội dâm ô với trẻ em.

Trước đó, giám đốc công an TP.Hải Phòng đã ra quyết định tước danh hiệu công an nhân dân đối với Vũ Văn Quỳnh.

Gần đây nhất cũng phải kể đến câu chuyện buồn về cái chết của ông Nguyễn Mậu Thuận hôm 30/8/2012 tại trụ sở CAX Kim Nỗ (huyện đông Anh, Hà Nội) sau khi ông được CAX này mọi lên trụ sở làm việc vì có liên quan đến một vụ xô xát, tranh chấp với người hàng xóm. Khi người nhà ông Thuận có mặt tại trụ sở thì đã thấy ông Thuận nằm sóng sượt trên giưọng, tay chân lạnh ngắt, tim ngừng đập, trên người có nhiều vết sưng, bầm, các cổ tay, cổ chân còn hằn dấu của còng sắt.

Trước sự phẫn nộ của người dân, ngày 31/8, công an huyện đông Anh đã khởi tố vụ án cố ý gây thương tích gây hậu quả chết người, đồng thời bắt giữ những người liên quan gồm Hoàng Ngọc Tuyên - Phó Trưởng CAX Kim Nỗ; Nguyễn Trọng Kiên, đoàn Văn Tuyến, Hoàng Ngọc Thức đều là công an viên (CAV) của xã này để phục vụ công tác điều tra.

Câu chuyện xảy ra ở CAX Kim Nỗ chưa kịp lắng xuống thì mới đây, đêm 29/9/2012, tại Yên Bái, trưởng công an một xã lại dùng súng truy đuổi và bắn vào người học sinh. Em Hoàng Thị Tú (học lớp 11, ngụ thôn 7, xã Trúc Lâu, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái) vẫn chưa hết hoảng sợ khi nhớ lại cái đêm mà em bị trưởng CAX nã đạn vào chân: đêm đó khi đang trên đường dự lễ sinh nhật trở về nhà, Tú cùng hai người nữa đi trên một xe máy, đầu không đội nón bảo hiểm thì bỗng có một xe chạy từ phía sau vượt lên gí súng vào đầu Thọ (người cầm lái) rồi quát tháo ầm ĩ. Ngỡ mình gặp cướp, Thọ vội rồ ga tháo chạy. Sau đó thì có hai tiếng súng nổ, Tú có cảm giác dưới chân mình ươn ướt, nhìn xuống thấy máu ra lênh láng. Sau khi gia đình đến, Tú mới hay mình bị trúng đạn của ông trưởng CAX Trịnh Văn Hiếu...

Ngay lập tức, Tú được người nhà đưa đến bệnh viện Hữu Nghị 103 để cấp cứu. Chiều 30/9/2012, các bác sỹ bệnh viện này đã tiến hành phẫu thuật, gắp viên đạn cao su ở trong chân Tú ra… Ngay sau khi xảy ra sự việc trên, trưởng công an Hiếu đã phải làm bản tưọng trình với cấp trên. được biết, việc kiểm tra giao thông trên tuyến quốc lộ 70 (đoạn qua Yên Bái) cũng không thuộc thẩm quyền của CAX.

Trước đó, trên cả nước cũng xảy ra nhiều sự việc tương tự với kết quả hàng loạt cán bộ CAX bị đình chỉ công tác hoặc bị khởi tố vì những việc làm gây hậu quả nghiêm trọng. Điển hình là trường hợp ông Huỳnh Ngọc Sanh, trưởng CAX Xuân Quang (huyện đồng Xuân, Phú Yên) bị kọ· luật đình chỉ công tác và cách chức đảng ủy viên vì có liên quan đến vụ đánh anh Trương Ngọc Lợi (SN 1993, trú tại thôn Thạnh đức, xã Xuân Quang 3) vào tối 26/6/2012. Tiếp đó là trường hợp ông Nguyễn Văn Xệ (Phó CAX Tân Phú, huyện Thới Bình, Cà Mau) cũng bị đình chỉ công tác để làm rõ sơ suất trong lúc thi hành công vụ để đạn súng cao su găm vào bụng anh Trần Thanh Tuấn (người trong xã - PV).

Ngày 7/8/2012, cơ quan CSđT công an tỉnh Bình Phước đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, cho tại ngoại đối với Nguyễn Văn Thanh (đại úy, Trưởng công an xã Tiến Thành, thị xã đồng Xoài) về tội đánh bạc sau khi Thanh bị bắt quả tang đang sát phạt cùng 3 giám đốc doanh nghiệp trên địa bàn.

Thiếu tướng Nguyễn đình Thuận - cục trưởng cục Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc - bộ Công an

Bịt lỗ hổng: Cách nào?

Sau một loạt vụ việc CAX có những hành vi vượt quá quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, không ít người phải giật mình khi biết rằng, tiêu chuẩn để được tuyển chọn vào lực lượng CAX quá thấp; thậm chí, theo quy định của pháp luật, có nơi chỉ cần học xong chương trình tiểu học cũng có thể trở thành trưởng CAX.

"đối với miền núi, vùng sâu, vùng xa không có đối tượng tuyển chọn có đủ tiêu chuẩn học vấn theo quy định thì trình độ học vấn của trưởng CAX, phó CAX và CAV có thể thấp hơn nhưng cũng phải là người đã học xong chương trình tiểu học trở lên" (Nghị định 73/2009/Nđ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Pháp lệnh CAX).

Cho ý kiến về việc này, ông Nguyễn Du Tân, phó chủ tịch UBND xã Vĩnh Quỳnh (Thanh Trì, Hà Nội) cho hay: "Phần lớn CAX hiện vẫn chưa được chuẩn hóa về mặt chuyên môn, nghiệp vụ. Giọ  lại giao cho họ thêm quyền sử dụng vũ khí nữa, tôi e là không ổn. Thực tế, một số nơi dù chỉ được sử dụng gậy cao su, dùi cui điện mà có khi còn nảy sinh chuyện này, chuyện kia phức tạp lắm".

Thượng tá Nguyễn đình Thế, phó trưởng Công an huyện Thanh Trì (Hà Nội) không ngại ngần khi nhìn thẳng vào thực tế: Vấn đề căn bản nằm ở khâu quản lý, sử dụng lực lượng này, vì hiện nay từ huyện cho tới cấp ủy chính quyền cơ sở có nơi, có lúc vẫn còn buông lọng quản lý. Do vậy, cần phải quản lý sát sao hơn nữa, đồng thời thưọng xuyên giám sát, phê bình, nhắc nhở công việc của lực lượng công an xã. Nếu sai phạm không được chỉ ra một cách nghiêm túc để họ thấy quyền hạn của mình đến đâu thì mới hạn chế được tình trạng lạm quyền khi thi hành công vụ.

Thượng tá Bùi Quang Vũ, trưởng Khoa nghiệp vụ quản lý Hành chính về trật tự xã hội (trường trung cấp Cảnh sát nhân dân I - bộ Công an) cho rằng: "Nhìn chung mức độ quan tâm của các địa phương dành cho công tác đào tạo CAX vẫn còn hạn chế, do còn nhiều khó khăn về nguồn kinh phí, định biên. Tôi đã chứng kiến, có nơi có bí thư đoàn xã, chủ nhiệm Hợp tác xã hay thậm chí có nơi, một anh kế toán xã không hề có chuyên môn, nghiệp vụ gì về lĩnh vực pháp luật, an ninh trật tự cũng được điều sang làm Trưởng, Phó CAX. Nếu không được đào tạo, bồi dưỡng đến nơi đến chốn thì nguy cơ CAX mắc sai phạm trong công tác là rất cao".

Với kinh nghiệm nhiều năm làm công tác đào tạo, ông Vũ lưu ý, các địa phương cần cân nhắc trong quá trình quản lý, sử dụng, luân chuyển những cán bộ CAX và lực lượng dự nguồn đã qua đào tạo ở trình độ trung cấp. Bởi không dễ gì có được một cán bộ có trình độ, chuyên môn đủ khả năng đáp ứng yêu cầu của công tác bảo vệ an ninh trật tự tại địa bàn nông thôn trong bối cảnh mà chế độ, chính sách dành cho lực lượng này còn nhiều hạn chế, bất cập như hiện nay.