Người đưa thương hiệu tre Việt lên một tầm cao mới

 

Nghệ nhân đoàn Minh Căn

đó là những chiếc lồng chim mang giá trị kinh tế và thẫm mỹ cao, được mọi người khắp mọi miền trong nước yêu mến và tiếng lành ngày càng vang xa. đó là câu chuyện về nghệ nhân được mệnh danh là "đệ nhất lồng chim xứ Huế", anh đoàn Minh Căn ở thôn Dương Nổ đông, xã Phú Dương, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Người thầy của hơn 100 học viên

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo Dương Nổ đông, vốn là một làng nghề có truyền thống chạm khắc gỗ mộc,  nghệ nhân đoàn Minh Căn đã được truyền nghề thủ công từ rất sớm. Anh Căn cho biết, sau khi học hết THPT, anh không tiếp tục theo con đường học hành, thi cử đỗ đạt mà theo học nghề điêu khắc tại đại Nội, TP Huế do thầy Lê đăng Duân giảng dạy.Sau đó, anh theo học tại nhiều cơ sở mộc mỹ nghệ tại địa phương.

đến năm 1985, anh Căn trở về địa phương tiếp tục theo học với một số người thợ giọi ở làng Dương Nổ đông. Với bàn tay khéo léo và sự tiếp thu nghề khá nhanh, sau 5 năm theo học, anh đã tự mình mở cơ sở sản xuất các sản phẩm mộc mỹ nghệ và thu nhận nhiều con em tại một số xã vừng lân cận đến theo học.


Trước đây, anh đoàn Minh Căn sản xuất những sản phẩm mộc mỹ nghệ của mình chủ yếu bằng nguyên liệu là gỗ. Sau đó với suy nghĩ, tại sao không sử dụng nguồn nguyên liệu sẵn có ở địa phương mình là những cây tre với giá thành rẻ hơn và không bị khan hiếm như gỗ. Từ ý nghĩ đó đã thôi thúc anh Căn chuyển sang làm mỹ nghệ bằng nguyên liệu chủ yếu từ tre. Tuy nhiên, khó khăn duy nhất của anh lúc đó là khi đưa vào trạm trổ, tre rất dễ bị nứt toác. Qua nhiều lần thử nghiệm, anh đã khắc phục được nhược điểm của loại nguyên liệu này.

Ban đầu, anh làm những sản phẩm nhọ xinh như  những chiếc hộp đựng đồ hay những cái gạt tàn thuốc lá, những chiếc đĩa đựng nho nhọ. Và dần dần anh mở rộng ra các sản phẩm lớn hơn. đến bây giọ là những chiếc lồng chim với những đường nét tinh xảo, có giá trị thẩm mỹ rất lớn, đặc biệt nhất và chỉ có duy nhất ở Việt Nam.

Từ đó, anh Căn quyết định mở rộng thêm xưởng sản xuất và đào tạo nghề miễn phí cho hơn 100 học viên. Hiện tại, những người trò của anh đã có thể tự mình mở cơ sở sản xuất hoặc đi làm ăn nơi khác.

"Vua" lồng chim xứ Huế

Anh đoàn Minh Căn cho biết, anh trở thành "vua" của những chiếc lồng chim làm bằng chất liệu tre cũng rất tình cọ.  Sau một lần anh đi chơi cùng người bạn tới một ngôi nhà rất giàu có và sang trọng. Nhìn thấy một con chim rất quý được nuôi trong một chiếc lồng trông có vẻ bình thưọng. Từ đó, anh mới suy nghĩ, tại sao những con chim quý như vậy lại không được ở trong một chiếc lồng đẹp hơn, quý hơn.


Chính suy nghĩ đó, anh đã tự mình mày mò và thiết kế nhiều mẫu mã mới lạ phù hợp với từng loài chim để làm ra những chiếc lồng chim trông rất bắt mắt. Những chiếc lồng chim anh làm ra được khách hàng chơi chim ở khắp mọi miền đất nước tìm đến mua và trả giá rất cao. Từ đó, nhiều đại gia ở Hà Nội, đà Nẵng, TPHCM đã tìm đến anh để đặt hàng với số lượng lớn. Và cũng từ đây, sản phẩm của anh Căn đã có mặt trên khắp cả nước và cả một số nước trên thế giới như Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Malayxia...

Anh Căn cho biết thêm, do nhu cầu của khách hàng và sự mới lạ của sản phẩm để thu hút khách, tự anh đã thiết kế ra hàng trăm mẫu lồng chim với những kích thước khác nhau, chủ yếu là theo kiểu hình vuông và hình tròn. Còn tên của những chiếc lồng chim thì do chính anh đặt và căn cứ vào những chi tiết hoa văn được chạm khắc trên những bộ phận của chiếc lồng.

Theo anh, để hoàn thành được một chiếc lồng chim làm bằng tre với những đường nét, hoa văn trang trí tinh xảo thì một người làm phải mất ít nhất là 2 tháng. Còn không thì bình thưọng là hai tháng rưỡi đến ba tháng. Và giai đoạn khó khăn và mất nhiều công sức nhất trong quá trình hình thành một chiếc lồng chim là  khâu trạm trổ các hình tiết, hoa văn xung quanh và ở đế lồng. Mỗi chiếc lồng chim hiện nay của anh Căn có giá từ 10 - 25 triệu đồng và tùy thuộc vào kích thước mà khách hàng đặt.

Hiện tại, xưởng của anh đoàn Minh Căn đang đào tạo cho khoảng 10 học viên là người ở trong thôn và anh tạo điều kiện công ăn, việc làm cho khoảng 15 lao động với mức thu nhập hàng tháng từ 4 đến 5 triệu đồng 1 người. Điều làm anh Căn tự hào nhất trong nghề của mình là anh đã truyền được nghề cho người vợ và hai đứa con trai của mình để sau này không bị mất gốc.

Những thành công ban đầu

Có thể nói rằng, những thành công ban đầu của nghệ nhân đoàn Minh Căn khiến ai ai cũng phải nể phục và ca ngợi. Khi đặt chân tới ngôi nhà của anh, điều làm mọi người ngạc nhiên nhất là anh đã làm ra những chiếc lồng chim mà không ai không thể hết lời khen. Bên cạnh đó là những chiếc cúp, những tấm bằng khen của các tổ chức, ban ngành giành cho anh.

Trong hơn 5 năm trở lại đây, những cuộc thi về tay nghề thủ công mỹ nghệ diễn ra trong cả nước thì đều có sự góp mặt của anh Căn khá ấn tượng.


Nghệ nhân đoàn Minh Căn đã nhận được nhiều bằng khen và giải thưởng trong các đợt tham gia giải thưởng hàng chất lượng cao, hội chợ thương mại, Festival Huế. Anh là người trẻ tuổi nhất trong số 11 người được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế phong tặng danh hiệu nghệ nhân năm 2007.

Năm 2006, sản phẩm làm bằng nguyên liệu tre của anh đã đạt huy chương vàng hội thi hàng lưu niệm Huế. Năm 2009, Bộ NN& PTNT đã trao giải nhất cho anh Căn với sản phẩm lồng chim cảnh "Thập nhị hoa giáp tiên" tại Hội thi sản phẩm thủ công Việt Nam lần thứ VI ; giải ba tại hội thi sản phẩm thủ công lần thứ IV năm 2004 với sản phẩm "Hũ trà và song bình". Bên cạnh đó, anh còn được Bộ trưởng Bộ NN& PTNT tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc tham gia Hội chợ triển lãm làng nghề Việt Nam năm 2009...

Khi chúng tôi họi về những dự định trong tương lai, anh đoàn Minh Căn chia sẻ rằng, anh sẽ cố gắng mở rộng thêm cơ sở sản xuất và tạo ra nhiều sản phẩm lồng chim mới để phục vụ cho nhu cầu của khách hàng. Ngoài ra, anh cũng sẽ tiến hành mở lớp đào tạo nghề cho những người yêu thích và có niềm đam mê nghề mộc mỹ nghệ. Chúc những dự định của anh Căn thành công và thành công nhiều hơn nữa trong nghề nghiệp của mình.

                                      Thanh Ngọc