Theo dự thảo luật, 2 khoản thu lớn từ thu tiền sử dụng đất và thu từ xổ số kiến thiết có sự thay đổi và sẽ được đưa vào cân đối NSNN và không sử dụng để tính tỉ lệ điều tiết giữa ngân sách T.Ư và ngân sách địa phương. Quy định này xuất phát từ thực tế việc thu từ tiền sử dụng đất thời gian qua đang tạo ra những hệ lụy phức tạp cho xã hội cũng như rất khó phân biệt rõ ràng số tiền thu được từ đất và từ hoạt động xổ số kiến thiết được sử dụng để đầu tư hay chi thường xuyên.

Theo Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc, các huyện, thị tìm mọi cách có thu bằng cách “bán tháo đất”, gây thiệt hại cho Nhà nước, hơn nữa nguồn thu từ đất sẽ không được đưa vào diện điều tiết ngân sách, nên điều đó tạo sự "xin-cho", hạn chế tính tích cực của địa phương trong việc tạo nguồn thu. 

Riêng đối với nguồn thu từ xổ số, ông Phúc nói: Nếu tiền từ xổ số kiến thiết - một nguồn thu lớn của không ít các địa phương - mà không đưa vào điều tiết thì lại làm giảm động lực của địa phương. “Nếu sửa luật thì nguồn thu tăng hay giảm - ông đặt câu hỏi - và đề nghị phải chú trọng nguồn thu, trước thực tế ở nước ta địa phương nào cũng báo cáo rằng, nguồn thu năm sau cao hơn năm trước 10%”.

Nêu con số hiện có tới 70-80 loại quỹ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Phan Trung Lý cho biết, có không ít quỹ “đang bị thả”. Và chính việc có quá nhiều quỹ đã dẫn đến tình trạng ngân sách đã nhỏ còn bị phân tán, chia nhỏ.

“Nguồn thu sáng tạo” cũng phải quy định rõ

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Nguyễn Văn Giàu đề xuất phần thu thuộc về “sáng tạo”: Nên cho hết địa phương. Ví dụ nợ đọng bình quân thuế cả nước là 10%, nhưng nếu địa phương đó do quản lý tốt nên nợ đọng chỉ còn 1% khiến phần thu tăng lên, thì cho giữ lại. “Sáng tạo tất nhiên không thể ngoài chính sách thuế, không trái pháp luật. Nếu không làm vậy thì không thể kích thích các địa phương được” - ông nói.

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nói: Ngân sách gắn với quyền lực, từ địa phương đến các bộ, ngành. Người ta nói có quyền là nắm tiền, nắm người. Chúng ta nói tự chủ, năng động, sáng tạo (trong việc thu ngân sách), đó là nói về mặt tinh thần, nhưng vào luật là phải cụ thể.