Thành Hoàng đế, cung điện từng bị chôn vùi

Thành gồm 3 vòng thành, trong đó Tử Cấm Thành với chu vi 600 m, với chiều cao trung bình 1,8 m có đoạn cao đến 3 m, xây thẳng bằng đá ong. Qua nhiều lần khai quật đã lộ rõ nhiều công trình kiến trúc đặc sắc như nền chính điện, bát giác với gạch Bát Tràng và đá trắng Champa; hai hồ bán nguyệt đối xứng qua điện bát giác, với những dãy đá san hô, những bậc đá gắn vào hồ; một hồ hình trái tim; những cây sung cổ thụ mấy trăm năm tuổi bên hòn giả Sơn; giếng vuông ở góc thành, lát đá ong mà nước đến bây giọ vẫn trong xanh dù cho thời gian cây cọ vô tình che lấp.
 
Tuy thành Hoàng Ðế chỉ còn là di tích lịch sử, nhưng văn hóa, và những làng nghề xung quanh thành vẫn còn như từ thuở nào, như làng gốm Vân Sơn, làng dệt Phương Danh, làng đúc đồng Bằng Châu, làng tiện gỗ, làng nón…
 
Mới đây, ngày 27/11, Viện Khảo cổ học Việt Nam và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Ðịnh vừa tổ chức báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ học Tử cấm thành - Thành Hoàng đế (Vương triều Tây Sơn) lần thứ 5 năm 2012.
 
Bước đầu đã có nhiều phát hiện mới qua khai quật khảo cổ và nghiên cứu về quy mô diện tích khác với những lần nghiên cứu trước đây. Ðặc biệt đã phát hiện dấu tích cung điện của Vương triều Tây Sơn, trong khu vực Tử cấm thành.
 
Di tích lịch sử này đã được Nhà nước xếp hạng Quốc gia vào năm 1984.
 
 Q.S (t.h)