Tưởng mình …thông minh !

Trẻ thông minh, lớn lên chưa chắc đã duy trì được như vậy và ngược lại. Một nhà bác học nói: "Thông mình 99% là do nỗ lực học tâp, chỉ có 1% là nhọ bẩm sinh" - câu nói có vẻ thiên về động viên và khiêm tốn hơn là thực tế.

để đánh giá một người thông minh, người ta có nhiều cách gọi: Giọi giang, tháo vát, nhanh nhẹn, năng động, thức thời, thông thạo… để nhận xét một kẻ ngu dốt, chúng ta nói: dốt nát, tối dạ, đầu óc tối tăm, kém hiểu biết, ngu si, cù lần, ngu muội, ngu đần, ngu xuẩn, ngu lâu, cuồng tín,…

Thông minh hay ngu tối có thể do bẩm sinh, có thể do học tập. Thông minh do bẩm sinh nhưng không được bồi bổ liên tục bằng sự học, thì sự thông minh sẽ dần bị hạn chế. Ngu tối do ít học, có thể được cải thiện bằng sự nỗ lực vượt bực trong học tập. Ngu tối do bẩm sinh thì thưọng khó thay đổi.

Người thông minh thưọng nhận ra "Càng học càng thấy dốt". Kẻ dốt nát, biết một đã tưởng hiểu mười!

Sống hoặc làm việc với người thông minh thưọng dễ chịu và dễ thay đổi được chỉ số IQ theo hướng tăng lên. Ngược lại, gần người ngu tối thưọng dẫn đến bực mình, đần độn theo:  Rồng vàng tắm nước ao tù/ Người khôn ở với người ngu bực mình. Hoặc là: Trăm năm ở với người đần/ Không bằng một lúc ở gần người khôn. Lại nữa: Làm đầy tớ thằng khôn còn hơn làm thầy thằng dại.

Người thông minh mà khiêm tốn, thì sự thông minh của người ấy càng nhân lên, càng phát huy. Người thông minh mà tự phụ, tự cao, tự đại, vỗ ngực,… sẽ là mầm mống dẫn đến giảm dần lực lượng những người thông thái quanh người ấy.

Kẻ ngu tối tự biết mình ngu, là cái phúc cho cộng đồng. Nhưng kẻ ngu tối không biết mình ngu mới thực sự là nguồn thảm họa đối với tất cả những người sống trong vòng ảnh hưởng của sự ngu tối đó của anh ta - Chính đây mới là loại người nguy hiểm đối với xã hội.

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta không hiếm gặp kẻ ngu không những không nhận ra mình ngu, trái lại còn vỗ ngực nhận mình là kẻ thông minh. Thật đau lòng, nếu kẻ đó lại nắm giữ một chức quyền nào đó trong xã hội, lại thưọng xuyên đi rao giảng "điều hay, lẽ phải", lại thích đóng vai "mẫu nghi"… của thiên hạ!

Trần Huy Thuận