Bốn năm sau ngày Chính phủ ban hành Nghị định 69/Nđ-CP về chính sách khuyến khích xã hội hóa (XHH) đối với hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, theo đánh giá của PGS Trần Xuân Nhĩ, Chủ tịch Hiệp hội Vì giáo dục cho mọi người Việt Nam, những nội dung quan trọng của nó vẫn chưa đi vào cuộc sống.
Chỉ ủng hộ bằng tinh thần
Theo ông Nhĩ, đa số trường tư thục từ mầm non đến trung học, Cđ, đH không nhận được sự hỗ trợ về đất đai hay cho vay tín dụng để xây dựng trường như nghị định đã đề ra. Chưa hết, có địa phương đã thu thuế các trường tư thục như các doanh nghiệp thuần túy với những điều kiện nghiệt ngã, như trường nào đạt tỉ lệ 25 m2 đất/sinh viên thì mới được hưởng chính sách ưu đãi. "Trong khi nhiều trường công lập được Nhà nước bao cấp về mọi mặt mà vẫn không đạt được tiêu chí đất đai, xây dựng mặt bằng thì làm sao các trường ngoài công lập có thể đáp ứng được nếu không có sự hỗ trợ của Nhà nước" - ông Nhĩ băn khoăn.
Bà Trần Kim Phương, Chủ tịch HđQT trường Cđ ASEAN, bức xúc: "Nhà nước nói ủng hộ XHH nhưng chỉ ủng hộ trên giấy, ủng hộ tinh thần, các trường phải tự bơi hết. đầu tư hơn 100 tỉ đồng xây trường nhưng cả đất, cả tiền xây dựng, doanh nghiệp phải tự lo vì đi vay ngân hàng cực kỳ khó khăn. Làm bộ hồ sơ xin vay ưu đãi vô cùng gian khổ" - bà Phương cho hay.
PGS đặng Quốc Bảo, nguyên hiệu trưởng Học viện quản lý giáo dục, chỉ ra rằng XHH giáo dục hiện nay đang "ăn đong". Theo ông, chỉ khi nào tạo nên sự cộng hưởng của tổ chức Nhà nước, cơ chế thị trường và sự hoạt động của mạng lưới các đoàn thể xã hội phục vụ mục tiêu XHH thì XHH giáo dục mới có thể phát triển bền vững.
Lạm dụng xã hội hóa
Chính vì tình trạng ăn đong nên XHH giáo dục đang bị lạm dụng và bóp méo, dẫn đến lạm thu và đẩy gánh nặng tài chính cho dân. Theo đánh giá của các chuyên gia giáo dục, sự tham gia của các thành phần ngoài Nhà nước không chỉ đơn thuần ở khía cạnh đóng góp tài chính mà phải ở toàn bộ nội dung và phương thức giáo dục. Tuy nhiên, thật đáng thất vọng là điều này đang bị hiểu sai và bóp méo.
Theo GS-TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, chính việc hiểu sai bản chất dẫn đến XHH giáo dục bị biến tướng. "Nhiều nơi kêu gọi phụ huynh XHH từ tiền tưới cây, thuê bảo vệ, quét rác, xây bể bơi, mua máy điều hòa đến… cái chổi quét lớp. Nguyên tắc tự nguyện bị lấp liếm dưới vọ bọc hội phụ huynh, như thế là trái luật. XHH không chỉ là thu tiền. Những cơ sở cung cấp dịch vụ giáo dục, nếu nhân danh XHH giáo dục để lạm thu thì đó là sự mạo danh" - GS Phạm Tất Dong nhấn mạnh. Hệ quả của việc hiểu sai, cố tình hiểu sai hoặc bóp méo bản chất tích cực của XHH giáo dục đã biến một chủ trương đúng đắn thành gánh nặng cho người dân.
Trong nghiên cứu về đề tài "Sự tiếp cận các dịch vụ giáo dục của người nghèo ở nông thôn trong bối cảnh XHH", TS Dương Việt Anh (Trung tâm Hội nhập và Phát triển) cũng nêu rõ gần 95% học sinh đang theo học tại các trường dân lập ở nông thôn là con em nông dân, phần lớn có hoàn cảnh khó khăn. Giải thích cho hiện tượng này, TS Việt Anh cho biết: "Con em các gia đình khá giả ở nông thôn thưọng có điều kiện học tập tốt và dễ thi đỗ vào trường công hoặc cha mẹ "có cách" để các em được vào trường công lập. Chỉ có con em con nhà nghèo, học kém mới vào trường dân lập". Vì thế, các em không được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ cho người nghèo như miễn giảm học phí, miễn phí xây trường, cấp sách giáo khoa, cấp kinh phí ăn ở… - những thứ mà chỉ ở trường công lập mới có.
| để đi đúng hướng xã hội hóa PGS đặng Quốc Bảo đề xuất để thúc đẩy XHH giáo dục, cần lập quỹ hỗ trợ phát triển trường ngoài công lập. Về nguyên tắc, bất cứ học sinh học trường ngoài công lập nào cũng được thụ hưởng một khoản kinh phí nhất định từ Nhà nước. GS Trần Xuân Nhĩ cũng đề nghị Nhà nước cần cung cấp đất sạch, cung cấp đủ tiêu chuẩn, diện tích đất/học sinh, sinh viên cho các trường. Ngân hàng Chính sách ưu đãi cho các trường ngoài công lập vay vốn để xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho nhà trường với lãi suất 0% trong vòng 5 năm đầu và 2%-3% trong những năm tiếp theo. Có như vậy, các cơ sở giáo dục ngoài công lập mới đủ cơ sở vật chất đáp ứng được yêu cầu dạy và học, để công tác XHH giáo dục đi đúng hướng, góp phần xây dựng nền giáo dục quốc gia. |
CẦN THọNG NHẤT Mọ˜T CÆ CHẾ THU Họ’I đẤT TRONG LUẬT đẤT đAI Sọ¬A đọ”I đọ‚ TRIọ‚N KHAI CHủ TRƯÆ NG XÃ Họ˜I HÓA THEO Nđ 69/Nđ-CP Bốn năm sau ngày Chính phủ ban hành Nghị định 69/Nđ-CP về chính sách khuyến khích xã hội hóa (XHH) đối với hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, những nội dung quan trọng của nó vẫn chưa đi vào cuộc sống. Trên thực tế, việc khuyến khích, ủng hộ chủ trương xã hội hóa tại rất nhiều địa phương vẫn chỉ nằm trên giấy, vì Nhà nước không có đất sạch để giao cho nhà đầu tư. Trong luật đất đai 2003 có 2 cơ chế thu hồi đất, cơ chế thứ nhất là do nhà nước đứng ra thu hồi đất, tiến hành giải phóng mặt bằng. Cơ chế thứ hai là doanh nghiệp tự thọa thuận với người dân trong thu hồi đất, bồi thưọng. Trong khi đó muốn xây dựng các trường học tư thục từ mẫu giáo mầm non đến đại học, các trường dạy nghề tư nhân, làm bệnh viện tư, xây dựng các khu văn hóa trung tâm thể dục thể thao các nhà đầu tư (doanh nghiệp tư nhân) phải tự thọa thuận với người dân, nếu người dân không đồng thuận với mức đền bù thì đành chịu không thể nào triển khai dự án được, Nhà nước không thể cưỡng chế thu hồi đất giao cho nhà đầu tư, nếu thực hiện vi phạm luật. đây chính là nguyên nhân vì sao chủ trương xã hội hóa tại rất nhiều địa phương vẫn chỉ nằm trên giấy. đất đai hiện nay thuộc sở hữu tòan dân do nhà nước thống nhất quản lý, trong khi đó lại giao cho doanh nghiệp tư nhân tự thọa thuận với người dân trong thu hồi đất, sau đó Nhà nước làm thủ tục giao đất hoặc cho thuê đất đối với các doanh nghiệp. đây chính là điều bất cập trong cơ chế chính sách, dẫn đến người dân khiếu kiện đông người kéo dài trong những năm qua, đến nay cũng chưa được giải quyết dứt điểm. Khi nhà nước thu hồi đất để xây dựng các công trình phúc lợi công cộng. Hiện nay hàng năm các địa phương xây dựng giá đất phục vụ cho hai mục đích là giá đền bù cho thu hồi đất để xây dựng các công trình phúc lợi công cộng của địa phương và cũng là giá khi nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất. Khi áp dụng cho đền bù thì người dân kêu là giá đền bù quá thấp phải theo giá thị trường, khi giao đất có thu tiền sử dụng đất cũng là giá đó, thì người dân cho rằng giá quá cao không có khả năng nộp đề nghị nhà nước xem xét miễn giảm. Chính vì vậy cũng là khó khăn hiện nay của các Nhà đầu tư trong xã hội hóa lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa.Về giá đền bù đây là vấn đề nhạy cảm người bị thu hồi đất thắc mắc khiếu nại rất nhiều , người dân không hiểu khi thu hồi đất có nhiều lọai đất khác nhau như đất khu dân cư , đất nông nghiệp , đất rừng sản xuất vv…do vậy giá đền bù các lọai đất khác nhau .Các địa phương cũng rất khó khăn trong việc vận động tuyên truyền với các hộ dân bị thu hồi đất để làm dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương; vì nếu dự án địa phương thu hồi theo quy định pháp luật thì áp giá đền bù theo giá đất hàng năm được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua , còn các dự án khác do các doanh nghiệp chủ đầu tư thì theo giá thọa thuận với người dân , do đó trên khu vực đất gần nhau nhà nước thu hồi làm công trình công cộng thì giá thấp hơn do các tổ chức khác thọa thuận , vì vậy các hộ thắc mắc . Qua các đơn khiếu nại về đất đai người dân đòi họi phải công bằng và đề nghị đền bù phải theo giá thị trường, tuy nhiên, làm thế nào để xác định được giá thị trường và làm thế nào để xác định "sát với giá thị trường" là điều không đơn giản , đây là vấn đề khó, chính vì vậy mấy năm qua các địa phương vấp phải không giải thích thuyết phục được với các hộ dân , liên tục gửi đơn vượt cấp. đất đai hiện nay thuộc sở hữu tòan dân do nhà nước thống nhất quản lý , do vậy cần thống nhất một cơ chế thu hồi đất nhà nước đứng ra thu hồi đất, tiến hành giải phóng mặt bằng.Chính phủ nên tiếp tục quy định khung giá đền bù chung cho cả nước, hoặc ủy quyền UBND các tỉnh ,thành phố trực thuộc trung ương xây dựng giá đất. Trên cơ sở đó ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng vận dụng, xây dựng giá phù hợp với tình hình thực tế của địa phương sát với giá thị trường, trình hội đồng nhân dân tỉnh thông qua để triển khai thực hiện áp dụng thời gian từ 3 năm trở lên để mang tính ổn định lâu dài để triển khai một dự án lớn, nếu hàng năm phải điều chỉnh giá đất như hiện nay, thì người nhận đền bù trước sẽ khiếu kiện vì người nhận đền bù năm sau giá đền bù sẽ cao hơn năm trước. Nếu các địa phương không có nguồn kinh phí để giải phóng mặt bằng tạo qũy đất sạch, có thể cho phép các nhà đầu tư ứng trước kinh phí để giải phóng mặt bằng và được trừ vào tiền thuê đất theo quy định của luật đất đai, có như vậy mới thúc đẩy chủ trương xã hội hóa đối với hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, sớm đi vào cuộc sống. MINH TRÃ