Xây dựng nông thôn mới:Vai trò của thiết chế văn hóa ở cơ sở

 
Yêu cầu đặt ra từ thực tiễn
 
Qua mười năm (2000-2010) thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đọi sống văn hóa ở khu dân cư", toàn tỉnh hiện đã có 72.895/102.614 gia đình được công nhận gia đình văn hóa, 369/729 thôn, bon, buôn văn hóa… Các thiết chế văn hóa cũng được nâng lên đáng kể, cụ thể, toàn tỉnh đã xây dựng được 137 nhà văn hóa, 119 hội trường thôn, đây vừa là nơi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, vừa là nơi dân họp để bàn về các việc làng, việc thôn như: xây dựng quy ước nếp sống văn hóa mới trong việc cưới, việc tang, khuyến học, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của đảng, pháp luật của Nhà nước. Các phong trào xây dựng làng văn hóa, gia đình văn hóa, đơn vị, cơ quan có nếp sống văn hóa đã trở thành phong trào thi đua sôi nổi từ tỉnh đến cơ sở. Kết quả từ phong trào đã tác động tích cực đến nhiều lĩnh vực của đọi sống xã hội, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, giữ vững an ninh, trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống các tai tệ nạn xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đọi sống văn hóa ở khu dân cư" vẫn còn những điểm cần khắc phục. Trong đó, việc vận động xây dựng, khai thác, sử dụng phát huy có hiệu quả thiết chế văn hóa, nhà văn hóa cộng đồng, hội trường thôn, bon ở một số địa phương trong tỉnh vẫn còn tồn tại những hạn chế. Nguyên nhân do chính quyền các địa phương chưa quan tâm đúng mức đến vị trí, vai trò của thiết chế văn hóa trong phong trào xây dựng đọi sống văn hóa cơ sở, nên việc chỉ đạo thực hiện xây dựng và sử dụng nhà văn hóa ở một số nơi không phát huy hiệu quả và gây lãng phí. Cùng với đó là chất lượng phong trào xây dựng thôn, bon văn hóa, gia đình văn hóa cũng bộc lộ không ít những điều đáng bàn. đáng chú ý là hàng năm, số lượng gia đình văn hóa, thôn, bon, tổ dân phố văn hóa tăng khá cao, nhưng nếp sống văn hóa mới chậm hình thành. Còn việc đăng ký bình bầu các danh hiệu gia đình văn hóa ở khu dân cư còn mang tính hình thức, chất lượng chưa cao. Các hoạt động văn hóa, thông tin gắn với thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nhân rộng các điển hình, mô hình tiên tiến ở các thôn, bon chưa đạt kết quả như mục tiêu đề ra. đáng quan tâm hơn là tình trạng đọi sống văn hóa, đạo đức, xã hội nhiều mặt bị xuống cấp; tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp, số người nghiện ma túy và mắc HIV/AIDS vẫn tăng…

Ảnh: Quang Quảng

Tiếp tục nâng cao vai trò của thiết chế văn hóa
 
Theo ông Trần Mạnh Quân, Trưởng Ban phong trào, ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh thì yêu cầu về tiêu chí văn hóa đối với một xã đạt chuẩn về NTM giai đoạn 2010-2015 là phải có 100% thôn, bon, buôn có nhà văn hóa, khu thể thao đạt tiêu chuẩn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; 70% số thôn, bon, buôn trở lên đạt danh hiệu làng văn hóa. Có thể thấy, hai tiêu chí về văn hóa trong chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM có mục tiêu và nội dung tương đồng với các tiêu chí của phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đọi sống văn hóa ở khu dân cư". đó là phát triển hệ thống thiết chế văn hóa và chất lượng phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa, gia đình văn hóa. để thực hiện tốt các mục tiêu đó, ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã phối hợp với các tổ chức thành viên xây dựng chương trình "xây dựng nông thôn mới", "xây dựng đô thị văn minh, xã hội học tập" ở khu dân cư theo Chỉ thị 1869/CT-TTg, ngày 10-10-2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cưọng phối hợp với ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam về đẩy mạnh cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đọi sống ở khu dân cư trong tình hình mới. Theo đó, ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã thống nhất nội dung tuyên truyền xây dựng NTM về văn hóa song song với các tiêu chí khác trong cuộc vận động. Về công tác tuyên truyền, ông Quân cho biết: "Rút kinh nghiệm qua 10 năm thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đọi sống văn hóa ở khu dân cư", chúng ta cần đặt công tác tuyên truyền lên hàng đầu. Vì một khi người dân hiểu phong trào xây dựng NTM là của chính mình, thì họ sẽ không còn trông chọ nguồn vốn hỗ trợ mà phải phát huy nội lực của cá nhân, gia đình và cộng đồng dân cư theo phương châm "gia đình chủ động, cộng đồng giúp đỡ" để chung tay xây dựng khu dân cư ngày một phát triển". Từ quan điểm đó, chương trình phối hợp đã xây dựng 6 nội dung hành động sát với thực tiễn cuộc sống để triển khai về cơ sở. Cụ thể, chương trình sẽ đẩy mạnh công tác văn hóa, thông tin giúp nhân dân chuyển biến nhận thức trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chủ động ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất; tiếp tục duy trì, đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao trong cộng đồng dân cư; duy trì, phục hồi các giá trị văn hóa truyền thống, các lễ hội tiêu biểu, độc đáo của dân tộc gắn liền với bài trừ các hủ tục lạc hậu…
 
được biết, toàn tỉnh phấn đấu đến năm 2015 sẽ hoàn thành 3 mục tiêu cơ bản là 100% thôn, bon có nhà văn hóa đảm bảo đủ điều kiện hoạt động; 100% xã có bưu điện văn hóa xã và 100% trung tâm học tập cộng đồng hoạt động thưọng xuyên và hiệu quả. để thực hiện được điều đó, các bên phối hợp cần hướng dẫn khu dân cư xây dựng quy chế, quy định về khai thác, sử dụng hiệu quả nhà văn hóa thôn, khu, các thiết chế văn hóa ở cơ sở một cách bài bản, khoa học.