Mỹ bỏ lệnh cấm vũ khí: Chương mới trong quan hệ Việt-Mỹ

Phát biểu tại cuộc họp báo chung ngày 23/5 tại Hà Nội, Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố: “Mỹ sẽ bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí quân sự cho Việt Nam, vốn được áp đặt khoảng 50 năm qua​”.

Tổng thống Mỹ nhấn mạnh rằng hành động này đã xóa đi "dấu tích dai dẳng của Chiến tranh Lạnh" và ông cũng nói hai nước đã "phát triển được tới một mức độ tin cậy và hợp tác".

Một số chuyên gia khi trao đổi với Đất Việt đều đánh giá cao động thái này của phía Mỹ.

Trung tướng Phùng Khắc Đăng, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam:

Trung tướng Phùng Khắc Đăng

Tuyên bố dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam là một bước đi, một quyết định tất yếu Tổng thống Mỹ Barack Obama phải làm trong quan hệ Việt-Mỹ mà không phải vì lý do khách quan nào đó.

Từ tháng 7/1995 Mỹ đã bình thường hóa quan hệ với Việt Nam và trong quá trình đó, nỗ lực ngoại giao của hai nước đã từng bước mang lại kết quả rất rõ ràng.

Việc Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam là một thắng lợi lớn trong quan hệ đối ngoại của Việt Nam đối với Mỹ, là sự cụ thể hóa các thỏa thuận giữa lãnh đạo cấp cao hai nước trong các chuyến thăm của hai bên. Ví dụ, phía Mỹ rất nhiều nghị sĩ mong muốn hợp tác toàn diện với Việt Nam, còn Việt Nam thông qua chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hồi tháng 7/2013, của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 7/2015 để thúc đẩy các thỏa thuận hợp tác toàn diện giữa hai nước.

Động thái này có lợi cho cả hai bên, không riêng gì đối với Mỹ. Đã đến lúc người Mỹ cảm thấy không thể khư khư giữ mãi con bài cấm vận này bởi nó trở thành một rào cản trong quan hệ Việt-Mỹ nên cần phải dỡ bỏ.  

Khi Tổng thống Obama tuyên bố dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam vào ngày 23/5, thực chất ông cũng chỉ là người đại diện cho giới lãnh đạo Mỹ, bản thân nước Mỹ và cá nhân ông Obama cũng rất muốn điều này. Nó vừa thể hiện cho thế giới biết rằng Mỹ đang hiện thực hóa tuyên bố xoay trục sang châu Á-TBD, vừa là động thái ghi dấu ấn của một vị tổng thống đảng Dân chủ vào cuối nhiệm kỳ, đồng thời hỗ trợ cho việc tranh cử tổng thống của đảng Dân chủ.

ThS Hoàng Việt - giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM, thành viên Quỹ Nghiên cứu Biển Đông:

Việc Tổng thống Obama tuyên bố chính thức dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam đã được dự báo từ lâu. Động thái này có ý nghĩa rất quan trọng, đặc biệt nó cho thấy những bước tiến trong quan hệ Việt-Mỹ.

Ths Hoàng Việt

Trước đây Việt-Mỹ là cựu thù trong cuộc chiến tranh kéo dài và hai nước có nhiều thời gian để bình thường hóa quan hệ với nhau. Một trong những di chứng của thời kỳ Chiến tranh Lạnh đó là lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam.

Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam nhưng để từ đó dẫn đến việc Việt Nam mua vũ khí của Mỹ lại là một vấn đề hoàn toàn khác và khó khăn không kém. Tuy nhiên, nó là một tín hiệu cho thấy các mối quan hệ Việt-Mỹ đã bước sang một chương mới, dù còn nhiều khác biệt về thể chế, về cách nhìn nhiều vấn đề, đặc biệt về dân chủ, nhân quyền. Lợi ích của hai quốc gia, lợi ích trên Biển Đông đã kéo Việt-Mỹ xích lại nhau gần hơn và chuyến thăm của Tổng thống Obama lần này với ''món quà'' là việc dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí. Đây chính là một bước tiến lớn. Các quốc gia khác cũng sẽ nhìn thấy điều này.

Về phần mình, mối quan hệ đặc biệt phát triển với Mỹ, nó cũng là cơ hội cho Việt Nam ở rất nhiều lĩnh vực. 

Đầu tiên, Mỹ là một đầu tàu của thế giới về kinh tế và Mỹ cũng đã có sáng kiến để thúc đẩy vai trò của quốc gia này ở châu Á là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Việt Nam cũng là một thành viên của TPP.

Về mặt công nghệ, khoa học kỹ thuật, Mỹ thuộc hàng đầu thế giới nên quan hệ Việt-Mỹ tốt cũng là cơ hội cho Việt Nam phát triển cả về kinh tế, khoa học kỹ thuật...

Mối quan hệ của một siêu cường, đặc biệt là cường quốc biển đang tác động đến nhiều quốc gia, trong đó Việt Nam và Mỹ đã tìm thấy những lợi ích chung của nhau trên vùng Biển Đông và nó khiến quan hệ Việt-Mỹ, đặc biệt vấn đề Biển Đông sẽ được tác động phần nào.

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên Tư lệnh Quân khu IV:

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước

Sai lầm của Mỹ đã gây ra cuộc chiến tranh cách đây mấy chục năm nhưng từ đó đến nay, chính phủ Mỹ và nhân dân Mỹ đã nhận ra rằng đó là một cuộc chiến tranh phi nghĩa, Việt Nam và Mỹ từ chỗ là kẻ thù đã trở thành những người bạn, làm ăn hòa bình với nhau. Con đường ấy có lợi cho Mỹ và Việt Nam. Riêng với Mỹ, càng hàn gắn nhanh với Việt Nam, uy tín của chính quyền với nhân dân Mỹ càng cao hơn.

Đó là việc tốt cho Việt Nam, và tốt cho cả Mỹ. Nó cũng cho thấy Việt Nam ngày càng được các nước trên thế giới quan tâm. Rào cản cuối cùng của quá trình bình thường hóa hoàn toàn quan hệ Việt-Mỹ đã được dỡ bỏ, vì lợi ích của hai bên, đồng thời cũng là tín hiệu khiến các nước phải cân nhắc nếu có ý định dùng áp lực, vũ lực hay sức mạnh chèn ép đối với Việt Nam. Ngay như Mỹ cũng đã thấy được điều đó và các quốc gia cần lấy đó là bài học kinh nghiệm.

Tôi cho rằng, động thái này của Mỹ không dẫn tới các hợp đồng vũ khí giữa Việt-Mỹ ngay tức thì nhưng nó mở ra cơ hội hợp tác toàn diện giữa hai nước.

Thành Luân