Theo lời ông Nguyễn Văn Hùng, hiện là Bí thư đảng uọ· xã thì, bà con trong địa phương đã biết tận dụng những vùng đất thấp để trồng lúa từ năm 1992, lúc đó địa phương còn trực thuộc xã Nam Dong, song do nguồn nước tất cả phụ thuộc vào ‘’trọi’’ nên đến năm 2000 toàn xã mới chỉ phát triển được hơn 300 ha. Mãi đến năm 2004 nhà nước đầu tư kinh phí xây dựng công trình mương thuọ· lợi nội đồng có chiều dài hơn 5 km thì bà con khẩn trương khai phá đất hoang hoá để trồng lúa. Nhọ vậy mà chỉ hai năm sau diện tích ruộng lúa bất ngọ tăng lên tới 700 ha, nhưng vì ruộng chưa được ‘’thuộc’’ mà bà con vẫn chỉ trồng giống lúa địa phương dài ngày mỗi năm 1 vụ. Năm 2007, lúa đông - Xuân được trồng thí điểm khoảng 50 hec-ta ở thôn 12, thật bất ngọ sản lượng cho thu hoạch bình quân hơn lúa vụ Hè - Thu (trước đó được coi là chính vụ) tới hơn 1 tấn/ha, thế là ngay cuối năm ấy nông dân tận dụng hết khả năng phát triển gần 400 ha lúa đông - Xuân. Năm 2009, những hộ gia đình có ruộng nằm xa mương thuọ· lợi cũng dùng máy bơm để đưa nước vào đồng làm lúa hai vụ, vì vậy mà hiện tại số diện tich lúa đông - Xuân đã là 453 ha, với sản lượng bình quân 6 tấn/ha.
Lúa vàng đầy sân Điều đáng nói hơn là, có lẽ do ‘’trọi phú’’ cho đất ở xã Đăk Drông khá màu mỡ nên phân bón cho cả hai vụ lúa rất ít. Theo lời nhiều nông dân chuyên trồng lúa ở các thôn 12, 15 thì tiền chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thuốc dưỡng cây, dưỡng lá… chưa tới 1/6 sản lượng thu hoạch được; trong khi đó ở các xã Nam Dong, Cư Knia ít ra cũng phải tốn mất gấp đôi. Thêm nữa, do nông dân ở địa phương nuôi rất nhiều trâu, bò nên vừa giảm thiểu khá nhiều chi phí cho việc mướn máy cày đất, máy chở phân bón, chở nông sản (vì hầu hết được chở bằng xe trâu) lại còn tạo cho hầu hết những lao động trong hộ gia đình có việc làm thưọng xuyên.
Đi dọc các con đường liên thôn từ thôn 11 đến thôn 19, chúng tôi thấy lúa trong mỗi hộ dân khá nhiều, chỗ thì đang tranh thủ nắng để phơi, nhiều nhà đã đóng bao sẵn chuẩn bị xếp vào bồ để bảo quản cho được tốt. Nét mặt người nào, người nấy đều tọ ra phấn khởi, ai cũng bảo vụ lúa vụ đông - xuân năm nay dễ canh tác và trúng mùa hơn mọi năm vì sâu bệnh ít, thời tiết cũng khá thích hợp. Tiếp xúc với ông Trần Văn Thành, Chủ tịch UBND xã Đăk Drông, ở ngay trên cánh đồng tại thôn 15, chúng tôi được ông cho biết:
-Tính đến trung tuần tháng 4/2012 đã có tới hơn 400 hec-ta đã được thu hoạch và còn khoảng 50 hec-ta nữa chuẩn bị thu hoạch, ngay sau đó thì gieo mạ và làm đất để kịp vụ Hè - Thu. Nhọ phát triển được diện tích lúa đông - Xuân khá lớn như vậy mà bà con nông dân trong xã đã có thêm 2.700 tấn lương thực mỗi năm. Lãnh đạo và cán bộ địa phương đã có kế hoạch vận động nông dân cùng nhà nước mở rộng thêm diện tích ruộng nước ở thôn 17, vì ở đây còn có hồ Đăk We với diện tích mặt nước 30 ha, và trồng thử nghiệm lúa 3 vụ/năm ở những vùng ruộng thấp và trồng khoai lang vụ Thu - đông trên vùng ruộng cạn để tăng thêm thu nhập.
Bài và ảnh: HOÀNG NINH