Tham nhũng là rào cản mọi sự phát triển kinh tế đất nước ?

Khi nghiên cứu về động lực thúc đẩy cải cách kinh tế tại các tỉnh ở Việt Nam. Báo cáo được công bố hôm 5.7 tại Hà Nội đã nhận định tham nhũng là rào cản quá trình cải cách và phát triển kinh tế từ địa phương đến trung ương và lan tọa cả quốc gia , Nội dung báo cáo quan trọng này dựa trên kết quả nghiên cứu tại bốn tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long là Bắc Ninh, Hưng Yên, đồng Tháp, Cà Mau, do viện Nghiên cứu Phát triển(IDS) của đại học Sussex, Vương quốc Anh và phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện.

Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, cả hai trường hợp thành công cho thấy ảnh hưởng của phong cách lãnh đạo năng động, có trình độ và ổn định của chính quyền tỉnh. Thiếu những yếu tố này, những cố gắng vận động của hành lang của khối DN tư nhân cũng sẽ chỉ dừng ở việc phục vụ lợi ích cá nhân và không được chuyển biến thành những cải cách sâu rộng hơn. Như vậy "Rõ ràng là sự kết hợp của một khu vực tư nhân có năng lực được tổ chức tốt và một bộ máy lãnh đạo địa phương năng động sẽ làm gia tăng sự thành công".

Mặt khác quá trình phân cấp hay cải cách hành chính đã diễn ra thành công, nhưng cũng gây ra không ít vấn đề cho địa phương sau đó. Các vấn đề được đề cập nhiều nhất là sự lãng phí đầu tư công, đặc biệt là xây dựng quá nhiều sân bay, bến cảng, khu công nghiệp tại các địa phương. Các tỉnh đua nhau xây dựng cơ sở hạ tầng đắt tiền nhằm khẳng định uy tín với nhà đầu tư nhưng lại nhận được kết quả ngược lại: cơ sở hạ tầng không được sử dụng hết công suất."Chúng tôi nhận được nhiều câu trả lời có nội dung: Nhọ có quá trình phân cấp, giọ đây bộ mặt nông nghiệp của Việt Nam có "14 lỗ" với hàm ý các cánh đồng lúa bị phá hủy để chuyển hóa thành sân golf"...và rất nhiều dự án vô lý khác không phù hợp với vùng, miền và địa lý khí hậu hay điều kiến phát triển... 

Hay giới nghiên cứu kinh tế đã nhận định là "phát triển kinh tế mũi nhọn như quả mít" vì tình trạng đầu tư lãng phí dàn trải và chỗ nào cũng nhọn ví như ở đồng Tháp: ngành công nghiệp mũi nhọn của đồng Tháp những năm gần đây là công nghiệp chế biến thủy sản và thức ăn gia súc do vậy trên địa bản tỉnh, hiện có tới 42 dự án đầu tư với công suất 280.000 tấn/năm, tổng vốn đầu tư 5.100 tọ· đồng, nhưng chỉ hoạt động 50% công suất do nhiều nguyên nhân như thiếu nguyên liệu đầu vào, thị trường xuất khẩu…, như vậy đã lãng phí của cải xã hội gần 2.600 tọ· đồng.

Về động lực cải cách có nhiều yếu tố, nhưng quyết định là từ lãnh đạo, chính quyền, cơ quan quản lý. "Cải cách đâu phải người dân quyết định được. Nhưng động lực để thúc đẩy phát triển lại chính là từ người dân, từ DN, mà ở đây chúng ta nhấn mạnh là DN tư nhân".

Có thể nhận định "Việt Nam đạt mức tăng trưởng cao hàng chục năm nay và các tỉnh hiện cũng ráo riết cho mục tiêu tăng trưởng, nhưng sự tăng trưởng ấy có bền vững không?" thực  sự là sự tăng trưởng ảo Vì nếu phân cấp quản lý mà bản thân nó  là phân chia quyền lực và trách nhiệm, nhưng nếu trao hết cho địa phương là không đúng, mà là việc hiện đúng chức năng được phân cấp, bảo đảm năng lực giải trình của cả trung ương và địa phương. "Tuy nhiên, nội dung này trong báo cáo còn mọ nhạt. Báo cáo cũng nói rằng phân cấp cho địa phương tạo ra lãng phí, nhưng ở trung ương còn lãng phí hơn nhiều,mà trường hợp Vinashin, Vinalines là điển hình",Hay sự phân cấp này chính là cái "bẫy" để thực hiện mối quan hệ giữa "quyền và tiền" ở từng cấp độ và tham nhũng cũng nảy sinh theo cấp độ này? Vì vậy nó là rào cản lớn cho sự phát triển kinh tế cũng theo cấp độ phân chia? 

Thực tế hiện nay cải cách quản lý chưa hẳn là trao quyền, mà có phàn là chính quyền trung ương chạy trốn trách nhiệm, trong khi thiết chế giám sát vẫn còn hạn chế. vì thực tế "đúng là có chuyện tỉnh nào cũng mải mê chạy theo mô hình tăng trưởng nhưng không trách họ được, vì cách thức phân bổ kinh tế như hiện nay, tư duy nhiệm kỳ như hiện nay. Nếu các tỉnh cạnh tranh nhau về năng lực điều hành thì tốt, nhưng cạnh tranh nhau về sân bay, bến cảng hoành tráng thì hiệu quả ngược". Mà lại mỗi dự án này lại mất khoảng 30-40 % vốn ban đầu theo kiểu "luật bất thành văn" cứ thế mà làm rồi đi tìm người để thực hiện quy chế "xin cho " hoặc "chế độ chỉ định thầu " cũng chẳng khác nhau là mấy?

Kết luận: Nhìn nhận tổng thế nếu ở bất kỳ điều kiện nào xã hội nào mà hiện tượng tham nhũng hiển diện và phát triển thì sẽ là rào cản quá lớn đến sự tồn tại và phát triển kinh tế xã hội tại thời điểm ấy ? Vì vậy muốn kinh tế xã hội ổn định và  phát triển cần phải tìm bài thuốc triệt tiêu mọi tham nhũng ở mọi ngóc ngách của nền kinh tế mà xuất phát điểm phải từ khâu tổ chức nhân sự phải là độc lập và cần theo quy định. tiêu chí. chỉ tiêu về tầm và tâm của người cán bộ quản lý ở mọi cấp ngành và cần được nhân dân nhìn nhận đánh giá và  tín nhiệm khi  tranh cử. đó chính là khâu cải cách cần thiết và phải thực hiện càng sớm càng tốt. 

Phương Mai TH

PHÃ’NG CHọNG THAM NHŨNG CẦN XÓA CÆ  CHẾ XIN CHO HIọ†N NAY
Cơ chế xin cho đã có từ thời kỳ bao cấp, cho đến nay đã thực hiện theo cơ chế thị trường, cơ chế này vẫn tiếp tục tồn tại dưới hình thức tinh vi hơn. Khi đã nói đến từ Xin thì nghỉ đến ngay cấp dưới, còn người Cho phải là cấp trên. Thực tế hiện nay đất nước ta còn nghèo , ngân sách thu trong nước không đảm bảo chi cho sự phát triển kinh tế, do đó phải vay từ bên ngoài tập trung cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng của đất nước. Vì vậy chi ngân sách nhất là đầu tư công, phải hết sức tiết kiệm làm sao mang lại hiệu quả chống lãng phí . Tình hình thu ngân sách hiện nay của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương , đa phần thu không đảm bảo chi phải được cân đối hổ trợ từ ngân sách trung ương . Một số tỉnh , thành phố có nguồn thu khá sau khi cân đối đã điều tiết về cho ngân sách trung ương , như Thành phố Hồ chí Minh, Bình dương vv…đã chủ động ngân sách cấp mình trong bố trí kế hoạch đầu tư cơ sở hạ tầng hàng ngàn tọ· đồng . Còn các tỉnh thành phố còn lại thu ngân sách không đủ chi, nên phải ra các bộ ban ngành trung ương xin kinh phí để đầu tư cho địa phương mình , có nhiều địa phương ở xa phải đặt văn phòng tại Hà nội để tiện giao dịch. để khắc phục được cơ chế xin cho hiện nay, đồng thời đảm bảo sự công bằng của các địa phương , Chính phủ cần đẩy mạnh phân cấp ủy quyền cho địa phương các lãnh vực hết sức nhạy cảm như phân cấp ngân sách, phân cấp đầu tư công, phân cấp nguồn đầu tư xây dựng cơ bản, các loại giấy phép hiện nay cấp bộ cấp, đây là các lãnh vực rất dễ tạo sơ hở cho tiêu cực . Các Bộ ban ngành cấp trên nên tập trung tăng cưọng kiểm tra, thanh tra, giám sát từng lãnh vực chuyên môn của ngành mình phụ trách, phát hiện kịp thời sai phạm ở các địa phương vi phạm pháp luật và có biện pháp xử lý chấn chỉnh đối với các địa phương cố tình vi phạm. Hiện nay các nguồn vốn đầu tư lớn đầu tập trung ở các bộ ban ngành trung ương, như nguồn các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình đầu tư từ nguồn trái phiếu chính phủ , nguồn ODA vv…Các địa phương muốn có nguồn vốn trên để đầu tư cho địa phương mình phải đi xin thôi . Chưa có dự án phải chạy nhưng có dự án rồi vẫn phải chạy, mới nghe qua thấy không tin nhưng thực tế cũng phải tin là sự thật.Năm nay 2012 thời gian đã 6 tháng đầu năm , phần lớn các dự án thuộc nguồn vốn của trung ương các địa phương không triển khai được, qua tìm hiểu, ngày 28/10/2011 Bộ Kế hoạch và đầu tư đã có công văn số 7356/BKHđT-TH V/v hướng dẫn thực hiện Chỉ thị của TTCP về tăng cưọng quản lý đầu tư từ NSNN và TPCP, theo đó các dự án mới phải được thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn các dự án đầu tư từ vốn NSNN và vốn trái phiếu chính phủ. Do vậy, tòan bộ các dự án đầu tư ở các địa phương từ tỉnh và huyện thuộc nguồn vốn ngân sách trung ương như các chương trình mục tiêu quốc gia, trái phiếu chính phủ vv…mặc dù Quốc hội, Chính phủ đã thông qua có quyết định giao chỉ tiêu phân bổ vốn từng danh mục về cho các địa phương , trong đó đã ghi rõ nguồn vốn cụ thể như trái phiếu chính phủ, vốn chương trình mục tiêu quốc gia vv…nhưng theo tinh thần văn bản hướng dẫn trên của Bộ Kế họach đầu tư, các danh mục mới đã được bố trí trong kế họach vốn 2012 phải có báo cáo thẩm định nguồn vốn của Bộ Kế họach đầu tư phê duyệt thẩm định, khi nào thẩm định nguồn vốn xong các địa phương mới được phép làm các bước thủ tục tiếp theo , theo trình tự xây dựng cơ bản, rồi mới đến bước đấu thầu hay chỉ định thầu đơn vị thi công, chủ đầu tư mới khởi công công trình được. Chúng ta biết cả nước có đến hàng trăm ngàn công trình tập trung ở Bộ Kế họach đầu tư để được phê duyệt thẩm định nguồn vốn, địa phương nào cũng thấy hết sức cần thiết phải sớm làm xong thủ tục để sớm khởi công công trình, nếu không kịp thời sẽ bị mất vốn, do vậy các địa phương từ huyện đến tỉnh trong cả nước, phải ra Bộ Kế họach đâu tư để làm việc sớm có báo cáo phê duyệt thẩm định vốn cho địa phương mình. Với khối lượng công việc đồ sộ quá lớn như thế , với một số ít cán bộ chuyên viên ở các Vụ thuộc Bộ có thể giải quyết nhanh chóng kịp thời giúp cho các địa phương hay không? đây có phải là cải cách thủ tục hành chính hay không? Hay tiếp tục cơ chế xin cho dễ dẫn đến tiêu cực ? Về hướng lâu dài xóa dần cơ chế xin cho, làm thế nào cho các địa phương tự cân đối được thu chi ngân sách của cấp mình, không phải ra các bộ ngành trung ương xin kinh phí nữa. để thực hiện được điều này , thì trước tiên các ngành trung ương cần tạo điều kiện cho các địa phương về cơ chế chính sách, đồng thời sớm nâng cấp đầu tư nâng cấp mở rộng tuyến đường quốc lộ đi qua địa phương, nhằm để tạo điều kiện cho địa phương dễ dàng thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào đầu tư đến đầu tư ở địa phương mình. Như các tỉnh tây nguyên, duy nhẩt chỉ có tuyến đường quốc lộ 14 đi qua, nay đã xuống cấp trầm trọng, từ thành phố Hồ chí Minh đến Buôn ma thuột được khoảng cách chỉ có 350km mà phải đi cả ngày trọi. Nếu như tỉnh Gia lai hay Kon tum còn xa hơn nữa thì như thế nào! Thử họi các nhà đầu tư trong và ngoài nước có mạnh dạn đến tây nguyên để đầu tư giúp các tỉnh này sớm phát triển hay không ? MINH TRÍ